Belgische banken investeren miljarden in bedenkelijke mijnbedrijven

Mijnbouw komt op heel wat plaatsen in de wereld in conflict met de mensenrechten. Van alle mensenrechtenschendingen door bedrijven die bij de Verenigde Naties worden gemeld, gaat twee derde over de mijnbouwsector. Zo worden lokale protesten gewelddadig onderdrukt, wordt de bevolking verdreven of is de impact op het leefmilieu onomkeerbaar.

Sommige banken, zoals de Zweedse Swedbank of de Noorse centrale bank hanteren daarom richtlijnen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en kiezen ervoor om in bepaalde projecten en bedrijven niet langer te investeren.

36 miljard

Maar veel banken op de Belgische markt doen dat wel nog, stelt het rapport. Tussen 2011 en 2016 hebben ze via leningen en de uitgifte van aandelen en obligaties bijna 36 miljard dollar geïnvesteerd in controversiële mijnbedrijven als Glencore, Goldcorp of Newmont Mining.

‘De banken investeren 36 miljard in bedrijven die aantoonbare negatieve ecologische, sociale of bestuurlijke impact hebben, soms decennia lang.’

Koploper is BNP Paribas met 18,2 miljard dollar tussen 2011 en september 2016, gevolgd door Deutsche Bank met 9,4 miljard, ING met 5,4 miljard en KBC met 743 miljoen. De goede leerlingen van de klas zijn Argenta, Belfius, VDK Spaarbank en Triodos.

Niet alle investeringen zijn even rechttoe rechtaan, stelt het rapport. Een deel gaat over uitgiftes: aandelen en obligaties die de banken op de markt brengen en dus maar tijdelijk in hun bezit hebben. Maar ook zonder die tijdelijke aankoopoperaties gaat het nog steeds over minstens 20 miljard dollar. Daarnaast hadden de onderzochte banken in september 2016 nog eens 2,1 miljard dollar aan aandelen en obligaties van de bewuste bedrijven in hun portefeuille. Wat het totaal op 35,916 miljard brengt.

‘Het gaat hier over aanzienlijke bedragen’, zegt 11.11.11-directeur Bogdan Vanden Berghe. ‘De banken investeren 36 miljard in bedrijven die aantoonbare negatieve ecologische, sociale of bestuurlijke impact hebben, soms decennia lang.’

Maatschappelijk verantwoord

Opvallend is dat zowel BNP Paribas, Deutsche Bank als ING een hele reeks mijnbouwgerelateerde doelstellingen en uitdagingen opnemen in hun beleid. Zo krijgen spaarders en beleggers de indruk dat de banken zorgvuldig zijn bij investeringen in de mijnbouw.

Onterecht, zeggen de ngo’s, want uit het onderzoek blijkt het tegendeel. Andere banken, zoals KBC Group, Belfius Bank, Argenta en VDK Spaarbank spreken in hun beleid nauwelijks over mijnbouw, maar desondanks blijven hun investeringen en financieringen in ‘problematische’ mijnbouwbedrijven erg beperkt.

Graven naar goud in Burkina Faso

CIFOR (CC BY-NC 2.0)​

Appel aan de overheid

De organisaties vragen de Belgische overheid daarom om de banken aan te spreken op hun investeringen. Zeker in het geval van BNP Paribas, waar België hoofdaandeelhouder is. Investeringen in bedrijven die niet voldoen aan internationale standaarden moeten worden afgebouwd.

Tegelijk roepen de organisaties bankenfederatie Febelfin op om dringend werk te maken van een sectorinitiatief. De banken zelf moeten duidelijke uitsluitingscriteria opstellen voor investeringen in de mijnbouw die rekening houden met de specifieke uitdagingen op vlak van mensenrechten en milieuschade.

‘Dit onderzoek maakt duidelijk dat het vrijwillige kader zoals dat vandaag geldt onvoldoende is’, zegt Vanden Berghe. ‘Wij vragen dus duidelijke en constructieve initiatieven zowel van de overheid als van de sector zelf. Verschillende internationale financiële spelers kwamen al tot die conclusie. Het is daarom hoog tijd dat ook de Belgische financiële sector mee trekt aan de kar. Banken kunnen door een verantwoord investeringsbeleid echt een verschil maken.’