Beloofd Europees exportverbod gevaarlijke pesticiden is nog niet voor morgen

Nieuws

‘Morele nederlaag voor de Europese Commissie en de EU’

Beloofd Europees exportverbod gevaarlijke pesticiden is nog niet voor morgen

Beloofd Europees exportverbod gevaarlijke pesticiden is nog niet voor morgen
Beloofd Europees exportverbod gevaarlijke pesticiden is nog niet voor morgen

IPS

22 oktober 2022

In haar planning voor het komende jaar vermeldt de Europese Commissie geen exportverbod voor schadelijke pesticiden. Die maatregel werd nochtans beloofd, in 2020 al. Waarnemers vrezen dat het verbod op de lange baan wordt geschoven onder druk van de agrochemische industrie.

Hamish John Appleby (IWMI) / Flickt (CC BY-NC-ND 2.0)

Europa exporteert jaarlijks duizenden tonnen giftige pesticides waarvoor ze in Europa een verbod heeft uitgevaardigd.

Hamish John Appleby (IWMI) / Flickt (CC BY-NC-ND 2.0)

In oktober 2020 engageerde de Commissie zich om ‘het goede voorbeeld te geven en, in overeenstemming met internationale verplichtingen, ervoor te zorgen dat gevaarlijke chemicaliën die in de Europese Unie zijn verboden, niet worden geproduceerd voor export.’ De maatregel is ook een belangrijk element van de Europese Green Deal.

Verboden maar toch verkocht

Twee jaar later lijkt het steeds minder waarschijnlijk dat de Commissie dat engagement zal kunnen waarmaken voor de Europese verkiezingen in 2024. In het Werkprogramma 2023, waarin de Commissie de belangrijkste acties oplijst die ze het komende jaar zal ondernemen, staat niets te lezen over zo’n exportban.

Tientallen Europese parlementsleden en ngo’s vragen al twee jaar om een einde te maken aan wat ze een ‘dubbele standaard’ noemen.

Nochtans benadrukte bevoegd commissaris Virginijus Sinkevičius in april van dit jaar nog dat hij ‘de wetgeving zal aanpassen om ervoor te zorgen dat in de EU verboden chemicaliën niet voor export kunnen worden geproduceerd’. Hij voegde eraan toe dat dat het ‘absolute minimum’ was dat de Commissie kon doen om ‘haar geloofwaardigheid te verzekeren’.

Sinds het begin van deze eeuw heeft de Europese Unie het gebruik op eigen bodem van heel wat pesticiden verboden. De chemische bestrijdingsmiddelen werden van de Europese markt gehaald omdat ze te gevaarlijk geacht werden voor de volksgezondheid en het milieu. Maar intussen mochten dezelfde producten nog steeds binnen de EU geproduceerd worden om ze op grote schaal te exporteren naar de rest van de wereld.

Dubbele standaard

Tientallen Europese parlementsleden en ngo’s vragen al twee jaar om een einde te maken aan wat ze een ‘dubbele standaard’ noemen.

Verwacht werd dat een wetsvoorstel in die richting prioriteit zou krijgen in het Werkprogramma voor volgend jaar, wat op dinsdag bij de publicatie ervan niet het geval bleek.

‘Het niet nakomen van deze belofte is niet minder dan een morele nederlaag voor de Europese Commissie in het bijzonder en de EU als geheel’, zegt Nina Holland, onderzoeker bij Corporate Europe Observatory (CEO). Volgens de lobbywaakhond weerspiegelt dit de mate waarin de Commissie onder druk staat van groepen uit agrochemische industrie. Een heel klein aantal bedrijven verdeelt die miljardenmarkt. De vier grootste bedrijven (Syngenta Group, Bayer, Corteva en BASF) hebben ongeveer 70 procent van de wereldwijde markt in handen.

Ook de Duitse Europarlementariër Tilly Metz vindt het ‘onaanvaardbaar’ dat het beloofde exportverbod niet op de agenda staat voor volgend jaar.

Vergiftiging

Alleen al in 2018 werd meer dan 81.000 ton pesticiden geëxporteerd uit Europa. Die bevatten 41 verschillende gevaarlijke chemicaliën die verboden zijn voor gebruik in de landbouw in de EU. Als een van de belangrijkste uitvoerders draagt Europa bij aan het groeiend gebruik van pesticiden wereldwijd.

Volgens de Pesticide Atlas 2022 van de Heinrich-Böll-Stiftung, leidt dat tot een toename van pesticidevergiftiging - vooral in het Zuiden, waar boeren vaak niet voldoende zijn beschermd. Volgens voorzichtige schattingen zijn er ongeveer 255 miljoen vergiftigingsongevallen in Azië, iets meer dan 100 miljoen in Afrika en ongeveer 1,6 miljoen in Europa.

België is een belangrijke speler in de Europese export van schadelijke bestrijdingsmiddelen. Zo exporteert het land bijna de helft (44,2 procent) van alle neonicotinoïden - die zeer giftig zijn voor insecten in het algemeen en bestuivers in het bijzonder - die Europa verlaten, vooral richting Brazilië.

Volgens een woordvoerder van de Europese Commissaris voor Milieu Sinkevičius staat Europa echter nog steeds achter het engagement om gevaarlijke pesticiden ook niet meer te exporteren.

‘We bekijken welke wetgeving daarvoor moet worden gewijzigd, dat proces is aan de gang’, zegt Adalbert Jahnz op woensdag aan reporters. ‘Maar voor we daadwerkelijk voorstellen op tafel leggen, gaan we eerst analyses en impactevaluaties uitvoeren.’ Op de vraag of het exportverbod er nog onder de Commissie-Von der Leyen zal komen, antwoordt Jahnz: ‘We werken eraan!’