Bevolking blijft snel groeien in armste landen

De effecten van overbevolking zijn in de hele wereld merkbaar, maar vooral in de armste landen. In Afrika bezuiden de Sahara groeit de bevolking het snelst. Daardoor verergeren bestaande problemen als honger, ziekten en gewelddadige conflicten over natuurlijke rijkdommen nog.
“De bevolking in landen als Kenia, waar de groei gestabiliseerd was, groeit nu weer sneller”, zegt Alex Ezeh, directeur van het Africa Population and Health Research Centre. “Tegen 2050 zal Kenia naar verwachting 87 miljoen inwoners tellen.” Momenteel heeft Kenia 39 miljoen inwoners.
De landen met de snelste groei kennen ook grote concentraties van armen in stedelijke gebieden, zoals in India, Pakistan, Nigeria en Indonesië. “Er moeten tientallen miljoenen monden extra gevoed worden, kinderen moeten naar school, mensen moeten onderdak vinden, en dat ook in landen die niet goed in staat zijn dat te regelen”, zegt Ezeh.

Geen financiering

Overal ter wereld nam het aantal geboorten af in de afgelopen dertig jaar, maar het ging het langzaamst in Afrika. Bovendien stagneerde de financiering voor gezinsplanningsprogramma’s de afgelopen vijftien jaar.
Volgens het Wereldbevolkingsfonds zijn programma’s voor gezinsplanning belangrijk om het economische en sociale welzijn van vrouwen te bevorderen, vooral tijdens de huidige economische crisis, en kunnen ze armoede en sterfte onder kinderen en moeders verlagen.

Aids

Gezinsplanning zorgt er zonder enige twijfel voor dat vrouwen hun leven beter kunnen sturen”, zegt Fatima Mrisho van de Tanzaniaanse Commmissie voor Aids. “Het geeft vrouwen meer kansen zich te ontwikkelen, ze kunnen beter overleven als individu, het geeft de kinderen een beter leven. Maar even belangrijk is dat het de algemene conditie van een land verbetert.”
Wereldwijd sterven jaarlijks meer dan 500.000 vrouwen tijdens de zwangerschap of bevalling. Vaak had dat voorkomen kunnen worden met een goede medische zorg. Voor elke dode, lijden nog eens twintig vrouwen aan levenslange kwalen en handicaps. De moedersterfte in Afrika ligt minstens honderd keer hoger dan die in ontwikkelde landen.
De aidsepidemie is een andere factor die gezinsplanning beïnvloedt. Zowel gezinsplannings - als aidsprogramma’s zijn gericht op betere seksuele voorlichting en verspreiding van condooms, vooral onder jongeren en armen. “Hiv is een vloek, maar een positief aspect ervan is dat het geleid heeft tot meer openheid over seksualiteit”, zegt Mrisho.

Inheemse vrouwen

Gezinsplanning is niet alleen belangrijk voor de minst ontwikkelde landen, maar ook voor gemarginaliseerde gemeenschappen in andere landen. Dan gaat het bijvoorbeeld om inheemse bevolkingsgroepen. “Artsen denken dat inheemse vrouwen geen gezinsplanning willen, omdat ze de taal en de cultuur niet begrijpen”, zegt Nadine Gasman, hoofd van het UNFPA in Guatemala. “Als je het aan de vrouwen zelf vraagt, dan zeggen ze dat ze het wel willen.”
Er is volgens haar een groot gebrek aan voorlichting en diensten die specifiek zijn toegespitst op inheemse bevolkingsgroepen. “We moeten ons huiswerk doen op dat gebied, want deze vrouwen ervaren dingen anders vanuit hun cultuur. Een Quechua-vrouw vertelde mij dat er bij de geboorte al een vast aantal kinderen in je lichaam aanwezig is en dat het gebruik van voorbehoedsmiddelen deze kinderen vermoordt. We moeten niet vergeten dat mensen die dit geloven, heel intelligent kunnen zijn en soms zelfs een goede opleiding hebben.”