Composteerbare schoenen: een gat in de markt?

Kris Van Walleghem studeerde ‘schoenontwerp’ aan de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten in Sint-Niklaas. Daarna ging hij in België en Nederland aan de slag als vertegenwoordiger voor ecologische kleding- en schoenmerken als Komodo, Terra Plana en Beyond Skin. Vorige maand lanceerde hij de webshop www.muso.be, waar hij bio-afbreekbare en uit recyclagemateriaal vervaardigde schoenen aanbiedt. Ondertussen heeft hij ook een eerste winkel gevonden in België die zijn schoenen zal verkopen.

Zelf verblijft hij het grootste deel van het jaar in Portugal, waar zich ook de fabriek bevindt waar de schoenen gemaakt worden. Via de telefoon gaf hij enige toelichting over zijn nieuwe bedrijf(je).

Schoenen maken van vliegtuigzetels

Voor zijn gerecycleerde schoenen sloot Van Walleghem een deal met SN Brussels Airlines. Hij redde 1000 vliegtuigzetels van de Airbus A320 van het stort en hergebruikte de hoezen van de zetels om er schoenen mee te maken. Ook de ‘foam’ die nodig was om de schoenen meer comfort te geven werd gerecupereerd uit de vliegtuigzetels. Voor de schoenzolen hergebruikte hij hoofdzakelijk rubberafval. De binnenvoering van de schoenen bestaat dan weer uit 100% gecertificeerd biologisch katoen.

Eerst had hij zijn hoop op de auto-industrie gesteld, maar vanuit die hoek ervaarde hij maar weinig enthousiasme voor zijn plannen.

Ik hoorde over een autofabriek waar men 400 vierkante meter leder weggooit. Per dag.

Van Walleghem: ‘De meeste Koreaanse auto’s die in België binnenkomen, hebben stoffen zetels. Wanneer die met leder bekleed moeten worden, gebeurt dat in België zelf. Zo hoorde ik over een autofabriek waar men dagelijks 40 autozetels van leder voorzag. Dan zit je dus met 400 vierkante meters aan leder dat in de container gaat. Per dag.

Dus heb ik de hoofdzetels van alle automerken aangeschreven om te vragen of ik hun lederoverschotten mocht gebruiken. Alleen bij BMW heeft men de moeite gedaan om op mijn vraag te antwoorden. Maar de fabriek waar men de stoffen zetels vervangt wou enkel het afval geven mits toestemming van de fabrikanten, omdat er intellectuele eigendomsrecht rust op de ontwerpen van deze stoffen. En aangezien het hier in hoofdzaak om Japanse en Koreaanse merken ging is dit project een stille dood gestorven.

Omdat het bij de autofabriekanten niet lukte, heb ik Brussels Airlines gecontacteerd. Daar vertelden ze me dat ze net bezig waren om uit verschillende vliegtuigen zetels weg te halen. Zo ben ik aan die zetels geraakt.’

Schoenen voor in het compostvat

De composteerbare schoenen die MUSO aanbiedt, kunnen wanneer ze versleten zijn gewoon in je compostvat gedumpt worden. Volgens Van Walleghem zijn ze na maximum een jaar volledig biologisch afgebroken. In een industriële composteerbare omgeving -zoals bij het groenafval op het containerpark- zou dat proces maximaal 3 maanden duren. Wanneer je de schoen gewoon onder de grond steekt, zou het enkele jaren duren vooraleer de schoen helemaal biologisch afgebroken is.

De schoenen zullen nooit tijdens een normaal gebruik beginnen af te breken

Ter geruststelling: de schoenen zullen nooit tijdens een normaal gebruik beginnen af te breken. Het afbraakproces wordt alleen in gang gezet tijdens een specifiek composteringsproces, waarbij de nodige micro-organismen, temperatuur en vochtigheidsgraad aanwezig zijn.

Made in São João da Madeira

De productie van de schoenen gebeurt in Portugal, meer bepaald in São João da Madeira.

Van Walleghem: Dat is een industriestadje waar -naast vilt en potloden- veel schoenen geproduceerd worden. Al het materiaal dat nodig is om schoenen te produceren is hier aanwezig. Zo heb je een korte productieketen en lage CO2-uitstoot. De fabriek waar mijn schoenen geproduceerd worden, produceert ook voor derden. Maar men gelooft er helemaal in mijn verhaal.

Dat verhaal is volgens zijn persmap extreem ecologisch. Alle onderdelen die gebruikt zijn voor de composteerbare schoenen zijn bio-afbreekbaar. Het gebruikte linnen komt van een weverij die door windenergie wordt aangedreven en CO2-neutraal is. Er werd gekozen voor linnen omdat de vlasplant weinig chemische behandeling en geen irrigatie nodig heeft tijdens de groei. Alle delen van de plant worden verwerkt zodat er geen restproduct overblijft. Alles is biologisch afbreekbaar en recycleerbaar. Ook de afwerking en het kleuren van het linnen gebeurt zo ecologisch mogelijk.

Zo zou het leder dat gebruikt wordt na 2 à 3 maanden volledig biologisch afgebroken zijn, terwijl dat proces normaal ongeveer 30 jaar duurt.

Van Walleghem: ‘Ecologisch werken is als dansen op een slappe koord. Neem bijvoorbeeld het gebruik van vegetale kleurstoffen. Als je kleding vegetaal wil kleuren, moet je een ‘primer’ gebruiken opdat de kleurstof zou hechten aan het textiel. Nadat je die ‘primer’ aangebracht hebt, moet je je textiel zo vaak wassen dat je het ecologische voordeel helemaal kwijt bent. Je moet veel afwegingen maken.

We willen binnenkort ook graag rugzakken en kleine tassen produceren. Maar daarbij willen we zo weinig mogelijk elektriciteit verbruiken en dus kiezen we voor zo weinig mogelijk stikwerk. Dat hebben we trouwens in onze schoenen ook zoveel mogelijk beperkt.’

Op zoek naar een afzetmarkt

Van Walleghem hoopt dat zijn schoenen ook spoedig in enkele winkels aangeboden zullen worden. In Brussel vond hij een Ecoshop in de Arteveldestraat (SuperGreenMe) die zijn producten zal aanbieden, maar hij vindt de zoektocht niet evident.

We worden hier nog te veel in het geitenwollensokken-hoekje geduwd

Van Walleghem: ‘Natuurlijk zijn de schoenen vrij laat gelanceerd geweest voor de inkoop van de winkeliers. Tegen volgend seizoen zou dat vlotter moeten gaan. Het aantal winkels dat ecologische kleren of schoenen aanbiedt in België is ook heel beperkt. In Duitsland, Engeland en Frankrijk is die markt veel groter. We worden hier nog te veel in het geitenwollensokken-hoekje geduwd.

Terwijl merken als Komodo en ontwerpers als Stella McCarthney eco-kledij uit dat hoekje proberen te halen, blijft men in België toch voorzichtig om met de verkoop van ‘eco-kledij’ uit te pakken. AS Adventure in Antwerpen heeft bijvoorbeeld heel veel ecologische merken in hun aanbod zitten, zonder dat ze zich expliciet als ‘ecologische winkel’ presenteren.’

Een ander probleem waarmee Van Walleghem geconfronteerd wordt is de prijs van zijn producten.

Van Walleghem: ‘Neem nu de composteerbare schoenen, die zijn alleen al door de basismaterialen die we gebruiken 30 à 40 procent duurder. De consument is niet altijd bereid om zoveel meer te betalen voor dat type producten. We gaan nog eens moeten kijken of daar geen oplossingen zijn, want 160 euro voor een sneaker is veel geld…’