Bio als sleutel voor voedselzekerheid?

Veronderstellingen, vragen en onzekerheden overschaduwen de veelbelovende rapporten en modellen.
Voldoende voedsel is een basisrecht voor iedereen, dat ruim vijftig jaar geleden werd opgenomen in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Hoewel er wereldwijd voldoende voedsel wordt geproduceerd om iedereen op aarde te voeden, zijn er naar schatting nog steeds 840 miljoen mensen die chronisch honger lijden.
De ongelijke verdeling en het gebrek aan toegang tot voedsel zijn volgens sommigen de belangrijkste redenen waarom zoveel mensen vandaag nog steeds ondervoed zijn en ze dat ondanks globale productiestijgingen vaak ook blijven.

Productiviteitsstijging voorbij

De uitbreiding van de landbouwproductie alleen biedt volgens diezelfde stemmen geen garantie voor voedselzekerheid. Willen we alle monden van de wereld voeden, dan zijn er vooral inspanningen nodig op het vlak van beleid en herverdeling en niet in productiviteitsstijging alleen. Eveneens het gebruik van lokale (landbouw)kennis en de uitbreiding van organische landbouw kunnen een essentiële rol spelen in het garanderen van de globale voedselzekerheid, zo klonk het gisteren in Leuven op het duurzaamheidscongres ‘Kan bio de wereld voeden?’
‘Er zijn genoeg modellen en studies voorhanden die aantonen dat biologische landbouw potentieel biedt en dat het een positief effect heeft op allerlei niveaus’, zei Kevin Gallagher, hoofd van het FAO programma voor voedselveiligheid (SPFS). ‘De conventionele landbouw is met zijn hoge industriële input en zijn intensief gebruik van kunstmeststoffen nefast voor de ecologie, het leefmilieu en de medemens en blijkt bovendien niet in staat om iedereen van het basisrecht op voedsel te voorzien. Organische landbouw kan hier een duurzaam alternatief voor bieden en dat moeten we verder blijven onderzoeken’, zei hij.

De gulden middenweg

Volgens een studie over de impact van organische landbouw op het milieu en de economie in Kroatië, zou de vervanging van conventionele landbouw door organische landbouw een grote daling van het energieverbruik en de milieuvervuiling met zich meebrengen en daarnaast toch een grotere toegevoegde waarde hebben.
Positief, zo lijkt, maar onderzoeker Darko Znaor relativeert: ‘Ondanks de goede resultaten is het belangrijk om de vele onzekerheden en veronderstellingen waarop de studie, net als vele anderen, is gebaseerd in acht te nemen. Vooral op het vlak van de opbrengst zijn we helemaal niet zeker over de uitkomsten. Voorzichtigheid is dus geboden.’
Gallagher vat de toekomst als volgt samen: ‘Willen we tot een duurzame en realistische oplossing komen voor het wereldvoedselprobleem, dan moeten we op zoek gaan naar een manier van landbouw die het milieu, de medemens en de economie zo weinig mogelijk schaadt, of die nu biologisch is of niet. Waarschijnlijk is een gulden middenweg tussen de conventionele landbouw met zijn schadelijke meststoffen enerzijds en zijn biologische, duurzame tegenhanger anderzijds, hiervan de meest realistische uitwerking.’

Weinig oor voor bio

Tot nu toe vindt biologische landbouw echter heel weinig ingang in beleidskringen en blijft traditioneel het meeste geld stromen naar geïndustrialiseerde en technologisch vernieuwende landbouw. Bovendien hebben grote chemische bedrijven een enorme macht die het terugdringen van onder andere kunstmatige meststoffen heel moeilijk zullen maken.