Buurlanden vrezen sjiitische alleenheerschappij in Irak
Aaron Glantz
19 januari 2005
De buurlanden van Irak zijn bang voor de gevolgen van de verkiezingen in Irak, die nog steeds gepland zijn voor 30 januari. De aangekondigde boycot van de Iraakse soennieten zal de sjiieten een machtsmonopolie geven dat met terreur bestreden zal worden. Het ideale recept voor chaos en fundamentalisme, zo vrezen Egyptische waarnemers.
Bijna elke dag roepen leiders in het Midden-Oosten alle Irakezen op om te gaan stemmen. Egypte, Jordanië en de zes lidstaten van de Samenwerkingsraad van de Golf zien verkiezingen enkel zitten als alle religieuze en politieke groepen in Irak meedoen. Dus ook de soennieten, die zo’n twintig procent van de bevolking uitmaken.
“Ik hoop dat de verkiezingen kunnen doorgaan zoals gepland, maar met de participatie van alle krachten en facties”, zei de Egyptische president Hosni Mubarak in een zeldzaam interview. De vrees bestaat dat het geweld en het terrorisme zal escaleren. Dan zitten we in een vicieuze cirkel van moord en destructie. Amr Moussa, de secretaris-generaal van de Arabische Liga, waarschuwde al voor de gevaren van een soennitische boycot.
De buitenlandse smeekbedes lijken weinig indruk te maken op de minderheden in Irak. De belangrijkste politieke partij van de soennieten kondigt een boycot van de verkiezingen aan. Maar liefst 53 politieke partijen en organisaties hebben gevraagd om geschrapt te worden van de kieslijsten, meldt het Chinese nieuwsagentschap Xinhua.
Een deel van de oppositie gebruikt geweld om de verkiezingen alsnog te verhinderen. De voorbije weken werden verschillende verkiezingsambtenaren, campagnemedewerkers en politici vermoord. De Koerdische Democratisch Partij, een Amerikaanse bondgenoot die een aanzienlijk deel van Irak controleert, verloor drie van haar kandidaten. Hun voorzitter Masoud Barzani noemde het organiseren van verkiezingen “onder de huidige onveilige omstandigheden ondoenbaar en zinloos” in een interview in zijn partijkrant. Hij riep de Iraakse Koerden toch maar op om te gaan stemmen. Alleen zo kan de invloed van de sjiitische leider ayatollah Ali Sistani in de nieuwe regering nog een beetje beperkt worden.
De sjiieten, die met zestig procent de grootste bevolkingsgroep vormen, zullen het parlement en de regering volledig domineren als de soennieten vasthouden aan hun boycot. Krijgt Irak dan een theocratisch regime naar Iraans model? Veel hangt af van de positie van Abdel Aziz al-Hakim van de Hoge Raad voor de Islamitische Revolutie in Irak. Die partij wordt al twee decennia gefinancierd vanuit Iran. Volgens sommige waarnemers ijvert hij voor de invoering van een theocratie in Irak.
De Egyptische politieke analist Ashraf Firadi gelooft echter niet dat het zover komt. “Het eerste wat die partij deed, was de theorieën van ayatollah Khomeini afzweren, zegt Firadi. Abdel Aziz’ vermoorde broer “ayatollah Mohammed Baqir al-Hakim heeft verklaard dat hij geen religieuze regering wil voor Irak maar een seculiere democratische regering.
Andere waarnemers zijn minder optimistisch. Toen de Verenigde Staten een grondwet wilden doordrukken in Irak in februari vorig jaar, weigerden een groep sjiitische politici onder leiding van al-Hakim en Ali Sistani die aanvankelijk te tekenen. De grondwet kende volgens de sjiitische leiders te veel rechten toe aan vrouwen. Ze eisten dat de islamitische wetten van de sharia als familierecht werden aanvaard. Hakim en Sistani gaven pas toe nadat de VS toestemden om de houdbaarheidsdatum van de grondwet te beperken tot aan de verkiezingen.
De Egyptische politieke analist Samer Sulayman vreest dat Irak dieper zal wegzinken in chaos en fundamentalisme als de sjiieten als georganiseerde groep aan de macht komen. “De hele regio zal daardoor een vruchtbare bodem worden voor het fundamentalisme. De Amerikanen kwamen naar Irak met een politiek project voor de regio. Hun falen in Irak betekent een succes voor Osama bin Laden en zijn projecten. (MM)