Chilenen eten zich dik aan brood

Het laatste Nationale Gezondheidsonderzoek, dat vorig jaar werd uitgevoerd, liet zien dat 8,9 miljoen Chilenen aan overgewicht of obesitas lijden, goed voor 67 procent van de bevolking. Dat zijn er 2,1 miljoen meer dan bij het vorige onderzoek in 2003. Het aantal gevallen van morbide obesitas is verdubbeld tot 300.000.

Wereldwijd verdubbelde het aantal gevallen van overgewicht in de periode 1980-2008. De stijging is het sterkst in Latijns-Amerika en in die regio profileert Chili als het land met het op twee na hoogste aantal gevallen van overgewicht, na Argentinië en Venezuela. In Zuid-Amerika is er ook geen enkel land waar meer mannen aan hoge bloeddruk (hypertensie) lijden.

Recordhouder in koolhydraten

Ruim een derde van de zwaarlijvige Chilenen behoort tot de armere bevolkingslagen, een kwart tot de middenklasse. Volgens cardioloog Juan Carlos Prieto van de Universiteit van Chili wijzen de cijfers op een complex aspect van de sociale ongelijkheid.

“Chili is ook recordhouder in de consumptie van koolhydraten, vooral van geraffineerd meel, zoals in brood. Een snel onderzoek, vooral bij mensen met een laag inkomen, leert dat de basisvoeding brood is, men eet zes tot acht eenheden per dag, wat betekent dat men evenveel gram zout per dag consumeert.”

Daar zit de kern van het probleem. “De combinatie van een voedingspatroon met veel zout en de obesitas die tot een hogere inname van koolhydraten en de daarmee samenhangende calorieën leidt, legt uit waarom hypertensie in Chili zo vaak voorkomt.”

Fruit en groenten

Hypertensie en obesitas komen vaker voor bij mensen met een laag inkomen. Het verschil met andere bevolkingslagen is aanzienlijk, zegt Prieto. De laatste tien jaar zijn fruit en groenten, van essentieel belang voor een gezonde voeding, duur geworden in Chili. Daardoor eet een Chileen gemiddeld 86 kilogram brood per jaar, een zorgwekkend cijfer, zeggen experts.

De regering van Sebastián Piñera heeft nu het programma Elige Vivir Sano (Kies voor een Gezond Leven) gelanceerd. Het wil de voedingsgewoontes van de Chilenen veranderen en hen aan het sporten krijgen.

Toen Piñera twee jaar geleden president werd, “kwam ruim 88 procent van de bevolking niet aan 20 minuten oefeningen drie keer per week”, zegt Pauline Kantor, directeur van het programma.

Ziek land

“Chili is een land dat ziek is”, zegt Kantor. “Als we er vandaag niets aan doen, dan staat het water ons over tien jaar aan de lippen op het vlak van cardiovasculaire ziektes en diabetes. De kosten voor de gezondheidszorg zullen dan nog moeilijk te dragen zijn.”

Ook het ministerie van Onderwijs probeert het probleem aan te pakken. Het aantal uren lichamelijke opvoeding op school wordt opgetrokken van twee naar vier uur. Het ministerie van Volksgezondheid gaat zijn traditionele gezondheidscontroles bij kinderen uitbreiden naar adolescenten: wie overgewicht heeft, wordt naar een voedingsdeskundige gestuurd.

Op openbare plaatsen komen fitnesstoestellen. In 172 van de 346 gemeenten zijn er al van die “actieve pleinen”.

Sedentaire levensstijl

Volgens Kantor is al enige verandering te zien. “Het laatste onderzoek naar fysieke en sportactiviteit liet zien dat een half miljoen Chilenen niet langer een sedentaire levensstijl hebben, een belangrijke verwezenlijking.”

De regering wil Elige Vivir Sano nu in een wet gieten. Binnenkort komt het voorstel in het parlement. Het voorziet in de oprichting van een afdeling binnen het ministerie voor Sociale Ontwikkeling die de programma’s van de verschillende ministeries moet coördineren.

Cardioloog Prieto spreekt van een “interessant” initiatief, maar verandering is alleen mogelijk als mensen met een laag inkomen ook toegang hebben tot fruit en groenten, zegt hij.