Crisis leidt tot criminalisering van daklozen

Het aantal daklozen in de VS nam substantieel toe door de economische crisis. Vooral minderheden werden het slachtoffer. Op veel plaatsen reageerde de overheid met strengere regels voor slapen op straat of zelfs eten in het openbaar. Tegelijkertijd ging er minder geld naar sociale hulp.

Het VN-panel bekijkt de vorderingen van de VS op het gebied van de Internationale Conventie inzake de Eliminatie van Alle Vormen van Rassendiscriminatie, ook wel CERD of de rassenconventie genoemd. “Wij maken ons zorgen over het hoge aantal daklozen, die voor een disproportioneel deel afkomstig zijn uit raciale en etnische minderheden en over de criminalisering van daklozen door wetten die activiteiten zoals rondhangen, kamperen, bedelen en liggen in openbare ruimtes verbieden”, staat in een recent gepubliceerd rapport

Het is pas de tweede keer dat de VS formeel beoordeeld worden op hun discriminatiebeleid in relatie tot de internationale wetgeving. Het panel roept de VS niet alleen op regels af te schaffen die criminalisering van daklozen in de hand werken, maar wil ook dat de autoriteiten aangemoedigd worden na te denken over alternatief beleid.

In de afgelopen jaren bleek dat er aanzienlijke raciale verschillen zijn als het gaat om dakloosheid.

Afro-Amerikanen

In sommige opzichten is rassendiscriminatie nu erger dan tientallen jaren geleden, stellen experts. In een officiële samenvatting van gesprekken tussen VN-experts en vertegenwoordigers van burgergroepen zegt een commissielid ‘zich te realiseren dat ondanks tientallen jaren beleid in de VS om gemengde scholen te stimuleren, de segregatie tegenwoordig erger is dan in de jaren zeventig.’

In de afgelopen jaren bleek ook dat er aanzienlijke raciale verschillen zijn als het gaat om dakloosheid. In 2010 hadden Afro-Amerikanen zeven keer meer kans om noodopvang nodig te hebben dan blanke Amerikanen, blijkt uit statistieken van het Institute for Children, Poverty and Homelessness. Soortgelijke discrepanties zijn te zien als het gaat om latino’s en andere minderheidsgroepen.

Dit is van belang omdat de rassenconventie, anders dan de Amerikaanse wet, beleid verbiedt dat discriminatoir is, ongeacht de vraag of het de bedoeling is om te discrimineren.

‘Ze maken het zelfs moeilijk voor liefdadigheidsorganisaties om hun werk te doen.’

Slapen in auto’s

De reactie van de autoriteiten op de toegenomen dakloosheid was tot nu toe vooral aanscherpen van de regels, zodat daklozen het moeilijker krijgen. In de afgelopen drie jaar groeide het aantal steden dat slapen in auto’s heeft verboden met 119 procent. Het aantal verboden op het slapen of kamperen in het openbaar steeg in deze periode met 60 procent.

De financiële crisis heeft intussen armoede veroorzaakt op plaatsen waar die voorheen niet zichtbaar was, zoals in buitenwijken en op het platteland. De opvang op deze plaatsen was waarschijnlijk al zwak en de economische problemen hebben overheden ertoe aangezet nog meer te bezuinigen op het budget.

‘Eerst wordt er bezuinigd op daklozenopvang en gerelateerde organisaties en zegt de overheid dat dit niet haar verantwoordelijkheid is’, zegt Eric Tars van het National Law Center on Poverty & Homelessness. ‘Vervolgens maken sommigen het zelfs moeilijk voor liefdadigheidsorganisaties om hun werk te doen. Mensen mogen bijvoorbeeld niet meer in het openbaar eten nuttigen dat ze aangeboden krijgen.’

Volgens Tars is er intussen bewijs dat criminalisering meestal duurder en minder effectief is dan het verschaffen van betaalbare huisvesting. In juni signaleerde een Australische onderzoeker dat bezuinigen elders in de wereld, in het bijzonder in Europa, steeds vaker leiden tot een beleid dat lijkt op het Amerikaanse model van criminalisering.