Dalende douane-inkomsten brengen Zuidelijk Afrika in problemen
Servaas van den Bosch
18 maart 2010
Dalende inkomsten van de Zuidelijk Afrikaanse Douane-unie (SACU) kunnen voor grote financiële problemen leiden in de regio, waarschuwen experts.
Als gevolg van de wereldwijde economische crisis is de import afgenomen en daarmee dalen ook de inkomsten van de SACU. Dat kan grote gevolgen hebben voor de ontwikkeling in de meeste lidstaten van de unie, inclusief Botswana, Lesotho, Namibië en Swaziland. Zij moeten snijden in hun uitgaven op vitale gebieden, zoals gezondheidszorg, onderwijs en aanleg van infrastructuur. Doen ze dat niet, dan lopen de schulden op waardoor ze minder kredietwaardig worden en moeilijker internationale investeringen kunnen aantrekken.
Vorig jaar kondigde SACU-secretaris Tswelopele Moremi al een inkomstendaling aan, maar de laatste cijfers pakten slechter uit dan de ergste verwachtingen: de douane-inkomsten daalden met 40 procent. Dat zal bijvoorbeeld grote impact hebben op het nationale budget van Namibië, dat vorig jaar 39 procent van zijn fiscale inkomsten uit de SACU-opbrengsten haalde.
Vorig jaar maart zei de Namibische minister van Financiën, Saara Kuukongelwa-Amadhila, nog te rekenen op 877 miljoen euro uit de SACU-geldkist. Nu is duidelijk dat Namibië het met een paar honderd miljoen minder moet doen: 511 miljoen euro.
Verdeling
Namibië zal waarschijnlijk niet gaat bezuinigen. Het land zal eerder geld uitgeven om de economie, die in een recessie verkeert, te stimuleren, zegt Klaus Schade, econoom en voormalig hoofd van de Namibische Economische Beleidsonderzoekseenheid (NEPRU). “Er zal wel marginaal gesneden worden in budgetten, maar er zal geld naar infrastructuur en andere projecten moeten, om investeringen aan te trekken en werkgelegenheid te creëren.”
Andere SACU-landen staan er nog slechter voor. Lesotho en Swaziland halen meer dan de helft, en in sommige jaren zelfs bijna 70 procent, van hun nationale budgetten uit de douane-unie. Botswana rekent normaal gesproken op 29 procent SACU-inkomsten. Alleen Zuid-Afrika is minder afhankelijk. Dat land krijgt wat overblijft, als alle andere landen hun deel ontvangen hebben.
Zuid-Afrika, de sterkste economie in de regio, is echter niet blij met de huidige inkomstenverdeling. Botswana, Lesotho, Namibië en Swaziland worden volgens Zuid-Afrika te veel bevoordeeld. Het land heeft formeel een verzoek ingediend om de verdeelsleutel te wijzigen. Zuid-Afrika zou onder meer willen dat de andere lidstaten concrete ontwikkelingsplannen indienen die gefinancierd worden uit de SACU-pot. Nu vloeien de inkomsten in het nationale budget.