Dood van opperrechter kan lot klimaatverdrag bepalen

Het lot van het wereldwijde klimaatakkoord leest stilaan als een heuse thriller. Het akkoord, dat eind vorig jaar na lange en moeizame onderhandelingen werd bereikt in Parijs, kon er enkel komen nadat China en de Verenigde Staten eerder dat jaar overeengekomen waren om allebei een ambitieuze klimaatpolitiek te voeren.

Voor de Amerikaanse president Barack Obama was dat echter makkelijker gezegd dan gedaan: hij kampt met een vijandig gezind Congres dat gekant is tegen klimaatinspanningen en nieuwe klimaatwetten nooit zou laten passeren. Obama moest daarom noodgedwongen een klimaatplan opstellen op basis van bestaande wetgeving en de uitvoerende macht van het Amerikaanse milieuagentschap (EPA). Het centrale element daarin werd het Clean Power Plan, dat de uitstoot van energiecentrales sterk aan banden legt. 

Opschorting

Obama leek in zijn opzet te slagen, tot het Amerikaanse Hooggerechtshof vorige week onverwacht roet in het eten gooide. In een historische primeur passeerde het Hooggerechtshof een lagere rechtbank en schortte het de uitvoering van het Clean Power Plan op in afwachting van verder onderzoek.

Hoewel het Witte Huis het het nieuws relativeerde, sloeg de beslissing wereldwijd in als een bom. De opschorting vergrootte immers de kans dat het Hooggerechtshof het plan later helemaal zou afvoeren. Dan zou de regering-Obama in de problemen komen om de beloofde uitstootdoelstellingen te halen, en dreigde meteen het hele Akkoord van Parijs op de helling te komen, dat net gebaseerd is op vertrouwen tussen de grote economieën.

Balans

Maar zondag volgde opnieuw een plotwending, toen bekend raakte dat Antonin Scolia, een van de negen opperrechters in het Hof, was overleden op een afgelegen ranch in Texas. Met Scalia verdwijnt een van de meest conservatieve rechters in het Hof die regelmatig harde standpunten innam tegen eerdere klimaatactie van de regering-Obama.

Bovendien kan het Witte Huis met zijn vervanger de machtsbalans binnen het Hof, die de voorbije jaren in het voordeel van de Republikeinen was, doen verschuiven naar de Democraten.

Vertraging

Helemaal gered is het Clean Power Plan nog niet: de tijdelijke blokkering geeft een eventuele Republikeinse presidentskandidaat in 2017 de tijd om het plan terug te draaien. Maar het plotse overlijden van de opperrechter vergroot de overlevingskansen van het Amerikaanse klimaatplan, en daarmee ook onrechtstreeks de kansen van het Verdrag van Parijs.

Of, zoals de Amerikaanse columnist John Upton het stelt: ‘Door te sterven heeft Scalia mogelijk meer gedaan voor de wereldwijde strijd tegen de klimaatverandering dan de meeste mensen in hun hele leven kunnen doen’.