Ethiopië wil centrum voor ruimteonderzoek worden

Het observatorium is gebouwd op de top van de bergen van Entoto, die bespikkeld zijn met eucalyptusbomen en in de verte uitkijken op de hoofdstad. Een perfecte plek, niet alleen omdat het 3200 meter boven zeeniveau is, maar ook in een gebied ligt waar de lucht zeer droog is en de nevel het grootste deel van het jaar minimaal.

Onderwijs

Het centrum biedt ook faciliteiten voor onderwijs en onderzoek voor studenten van de 33 universiteiten in het land. Een tweede observatorium zit ook al in de pijpleiding, vlakbij Lalibela, beroemd om zijn rotskerken. Het is met 4200 meter nog hoger dan Entoto.

“Ruimtetechnologie wordt vaak gezien als een luxe, alleen voor rijke landen”, zegt Solomon Belay, directeur van het Entoto Observatorium. “Maar het is eigenlijk een fundamentele behoefte en cruciaal voor de ontwikkeling.” Ruimtetechnologie kent toepassingen in allerlei gebieden, zegt hij, zoals gezondheid, energie, voedselzekerheid en milieubescherming. Hij hoopt dat het observatorium een impuls kan zijn voor een wetenschappelijke cultuur in het arme land en dat Ethiopië net als Chili een mondiaal centrum voor ruimteonderzoek kan worden.

Sommige mensen delen zijn enthousiasme niet. Ethiopië is een van de grootste ontvangers van ontwikkelingshulp. Miljoenen mensen leven in sloppenwijken en in arme dorpjes. Bijna een derde leeft onder de armoedegrens. Moet er dan een observatorium van drie miljoen euro worden gebouwd, met twee telescopen van een meter doorsnede die ieder een miljoen euro kosten?

Solidariteit

Ja, vinden de wetenschappers. Het gaat niet alleen om economische ontwikkeling, zegt Josef Huber, ingenieur bij Astelco Systems, een Duits bedrijf dat de telescopen in Entoto heeft gebouwd. “Als mensen Saturnus voor de eerste keer zien, is dat niet alleen maar een beeld. Ze zijn echt onder de indruk. Voor veel mensen bestaat de wereld uit hun huis en hun buren. Als je verder kijkt, ga je niet meer vechten met je buurman, vooral als je je realiseert dat er een ster kan exploderen en een heel sterrenstelsel kan laten verdwijnen.”

De Ethiopian Space Center Society (ESSS) heeft tien jaar gewerkt om de geesten rijp te krijgen. “In het begin waren de meeste politici niet klaar voor ruimtewetenschap”, zegt Abinet Ezra, directeur communicatie. De ESSS wil ook universitaire opleidingen creëren, zoals praktische en theoretische sterrenkunde. Inkomsten kunnen onder meer komen uit de ontvangst van bezoekers bij het observatorium en de verkoop van meteorologische data.

“Wetenschappelijke ontwikkeling is niet makkelijk in Afrika”, zegt Solomon. “Wetenschap heeft een politiek gezicht nodig, anders wordt het niet belangrijk genoeg gevonden en krijgt het geen geld. Astronomie helpt jongeren om zich te interesseren voor wetenschap en technologie in het algemeen.”

Van andere Afrikaanse landen hebben alleen Zuid-Afrika, Nigeria, Egypte en Marokko een ruimteprogramma met satellieten. Ghana en Oeganda zijn onlangs ook begonnen met een programma en verwachten over een paar jaar ook satellieten in de ruimte te hebben. Satellieten kunnen worden gebruikt om de telecommunicatie te verbeteren, maar ook om toezicht te houden op controversiële projecten zoals dammen of mijnen. De ESSS lobbyt daarom nu bij de eigen regering om ervoor te zorgen dat er in het volgende decennium ook Ethiopische satellieten in de lucht zijn.