Europese Ombudsman laakt wanbeheer rond voedselveiligheid

De Europese Ombudsman onderzoekt klachten over wanbeheer bij de instellingen en organen van de Europese Unie. De huidige Ombudsman, de Ierse Emily O’Reilly, nam haar ambt op op 1 oktober 2013. In een recente beslissing, daterend van 27 maart 2014, reageert O’Reilly op een klacht tegen de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA). De klager, een non-profit organisatie, beschuldigde een werkgroep binnen EFSA van belangenconflicten met betrekking tot haar samenstelling.

De Ombudsman opende een onderzoek en kwam tot de vaststelling dat – alhoewel er niet noodzakelijk sprake was van een belangenconflict – EFSA onvoldoende had geantwoord op de beschuldigingen van de klager en ze onvoldoende had onderzocht om de indruk van een belangenconflict weg te nemen. De Ombudsman sloot het onderzoek af met de vaststelling dat er sprake was geweest van wanbeheer en liet zich kritisch uit over de situatie.

Als reactie op de beslissing van de Ombudsman heeft EFSA op 31 maart een verklaring gepubliceerd waarin ze stelt dat ze de vaststellingen van de Ombudsman in de komende weken zal onderzoeken en dat ze volledig toegewijd is om open en transparant te zijn en daar ook stappen voor onderneemt. Zo is EFSA op dit ogenblik aan het werken aan een transparantiebeleid.

Griekenland en de Eurozone

In een andere recente zaak, waarover O’Reilly op 31 januari 2014 een beslissing nam, was de klager een Duitse journalist. In 2011 vroeg hij aan de Europese Commissie toegang tot documenten over de periode waarin Griekenland was toegetreden tot de Eurozone (1 januari 1999 tot 30 juni 2000). De Commissie gaf hem toegang tot bepaalde documenten. Ze lichtte de journalist ook in dat een heel grote onderzoeksinspanning nodig zou zijn om andere relevante documenten te identificeren en terug te vinden; de documenten waren immers al gearchiveerd.

De inspanningen die uiteindelijk door de Commissie werden geleverd, mede dankzij de tussenkomst van de Ombudsman, leidden tot de identificatie van zo’n 140 documenten en hun volledig vrijgave. De klager was dan ook tevreden met het resultaat bereikt door de Europese Ombudsman. Als gevolg daarvan besloot de Ombudsman dat de Commissie de zaak goed had geregeld.

Impact

Bovenstaande voorbeelden maken duidelijk dat klachten bij de Europese Ombudsman wel degelijk een impact kunnen hebben op de aangeklaagde situatie.

Dankzij een zaak afgesloten door de Ombudsman in 2012 heeft de Europese Commissie een nieuw beleid aangenomen over de erkenning van nationale diploma’s, dat voortaan ook rekening houdt met de verschillende nationale praktijken.

De Commissie verklaarde ook dat de verzoekster in deze zaak geschikt was voor de voor haar relevante banen. Dit gebeurde nadat het directoraat-generaal Personele Middelen en Veiligheid geweigerd had om de diploma’s van de verzoekster te erkennen.

De ombudsman is een vrouw

De functie van Europese Ombudsman werd in het leven geroepen door het Verdrag van Maastricht. De eerste Ombudsman was een Fin, Jacob Söderman. Hij werd door het Europees Parlement verkozen in 1995.

De huidige Europese Ombudsman is een vrouw. O’Reilly is auteur en een voormalige journaliste, die in 2003 de eerste vrouwelijke Ierse Ombudsman werd. Op 3 juli 2013 werd ze door het Europees Parlement verkozen tot Europese Ombudsman. Als Ombudsman staat O’Reilly aan het hoofd van een team van meer dan 80 medewerkers en  verdient ze zo’n 248.000 euro per jaar.

Administratief wangedrag

Iedereen die onderdaan is van een lidstaat van de Europese Unie of woont in een EU-lidstaat, mag een klacht indienen bij de Europese Ombudsman. Ook bedrijven, verenigingen of andere organen die hun statutaire zetel in de Europese Unie hebben, kunnen een klacht indienen.

Klachten over wanbeheer bij de Europese Unie kunnen gaan over allerlei vormen van administratief wangedrag, gaande van laattijdige betalingen van EU-projecten tot de onwettige weigering om een document of informatie vrij te geven.

De Ombudsman wordt vaak gezien als de link tussen de Europese burgers en de administratie van de Europese Unie. Eén van zijn grootste prioriteiten is de EU-administratie te helpen om transparanter, efficiënter en burgervriendelijker te worden.

Daarnaast informeert de Europese Ombudsman de Europese burgers over de nieuwe rechten die ze verkregen hebben dankzij het Verdrag van Lissabon en het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie.

Waarborgen

Eén van de overkoepelende doelstellingen van de Europese Ombudsman is te verzekeren dat de Europese burgers ten volle van hun rechten kunnen genieten. De Ombudsman streeft de hoogste maatstaf voor het gedrag van de Europese instellingen na.

Uit twee publicaties uit 2011 blijkt dat de EU-instellingen in 82 procent van de zaken gehoor geven aan de aanbevelingen van de Ombudsman. Herman Van Rompuy, voorzitter van de Europese Raad, steunt het werk van de Ombudsman en vindt het belangrijk dat de Europese burgers weten dat de EU een ingebouwd controlesysteem heeft. ‘Zelfs voor het grootste deel van de burgers dat geen behoefte heeft om beroep te doen op de Ombudsman is het belangrijk om te weten dat dergelijke waarborgen bestaan en actief worden nagestreefd’, schreef Van Rompuy.

Ruth Van de steene is juriste.