Gebakkelei over eerste resultaten reuzevolkstelling

Volgens de overheid was de telling een succes en nam 93 procent van de
inwoners eraan deel, ondanks onze bezorgdheid, aldus Vladimir Sokolin,
directeur van de Russische Commissie voor Staatsstatistieken (Goskomat).
Niettemin getuigden de media geregeld over appartementsblokken en zelfs hele
dorpen die geen geloof hechtten aan de belofte van Goskomat dat de vergaarde
informatie vertrouwelijk zou worden behandeld. Commentatoren zien in de vele
weigeringen om mee te werken ook een vorm van protest tegen de dalende
levenstandaard.

Moskouse ambtenaren ontkennen niet dat 600.000 Moskovieten hun medewerking
weigerden, maar leggen uit dat hun gegevens uit de registers van de
stedelijke onderhoudsdiensten wordt overgeschreven. Irina Zbarskaja van
Goskomat wuift daarmee de aantijgingen over een gebrek aan
representativiteit weg. Critici stellen daarop de vraag waarom de telling
dan precies nodig was, als voor de ontbrekende gegevens de officiële
registers worden gebruikt.

In het verleden werden wel eens tellingen vervalst. Zo toonde een telling in
1937 aan dat er ongeveer 8 miljoen Russen verdwenen waren van de lijsten -
de vele executies, politieke afrekeningen en grote gedwongen
volksverhuizingen onder vadertje Stalin werden demografisch onderbouwd. De
dictator vond dat maar niets en liet de organisatoren executeren. Twee jaar
later gaf een nieuwe telling aan dat het aantal Russen zich wonderlijk had
hersteld.

Ook over de jongste census hing al minstens één keer een geur van bedrog. De
door een burgeroorlog verscheurde Russische republiek Tsjetsjenië blijkt uit
de eerste resultaten zowaar 300.000 inwoners meer te tellen dan in 1999 werd
geschat. Zelfs de Russische minister voor Tsjetsjeense Zaken, Vladimir
Jelagin, vond dat getal onrealistisch en schatte dat de republiek geen
1,088 miljoen zielen telt, maar eerder 850.000. Nadat Jelagin had
gesuggereerd dat een en ander kon te maken hebben met het frauduleus
binnenrijven van pensioengelden en sociale uitkeringen, werd hij eerder deze
maand zonder opgaaf van reden ontslagen.

Toch beantwoorden de eerste resultaten ook overtuigend aan enkele
verwachtingen. Met de bevolking gaat het numeriek bergaf. Volgens Goskomat
zijn er nog 143,5 miljoen inwoners, alvast minder dan de geschatte 150
miljoen van tien jaar geleden. De dalende geboortecijfers, de nefaste
gevolgen van het welig tierende alcoholisme en de afbrokkelende
gezondheidszorg eisen hun tol. Als deze trend zich doorzet, zijn er volgens
de officiële schatting in 2050 nog maar 80 miljoen Russen over.

De voorlopige cijfers illustreren ook het dekoloniseringfenomeen. Het
nageslacht van de pioniers die zich eeuwenlang - al dan niet als
bannelingen - in het Verre Oosten vestigden, maakt rechtsomkeer. Vooral
Russen van verre, oostelijk gelegen regio’s als Siberië keren druppelsgewijs
terug naar het Europese deel van het land om er hun geluk opnieuw te
beproeven. Dorpen raken verlaten.

De eerste cijfers op de vraag naar de jobinvulling geven aan dat zeer veel
Russen ‘tijdelijk werkloos’ zijn. Door de deïndustrialisatie en de groeiende
afhankelijkheid van natuurlijke grondstoffen geraken vele Russen
overgekwalificeerd, verklaart Dmitri Glinski, onderzoeker aan het Moskouse
Instituut voor Wereldeconomie en Internationale Betrekkingen. Ingenieurs en
hooggeschoolde technici worden volgens Glinski in de steek gelaten door de
overheid en raken niet meer aan de bak.

Een ander in de media fel besproken punt is de vraag die gesteld werd over
etnische afkomst. Volgens de regels mochten respondenten naar eigen
goeddunken hun origine omschrijven. De duizenden grapjassen die verklaarden
Inca te zijn, of Hobbit, of een ander figuur uit Tolkiens populaire
mythische epos ‘In de ban van de Ring’, kunnen nu in theorie het recht
opeisen om als minderheid eigen onderwijs en vertegenwoordiging in de lokale
overheden te genieten.

Sergei Blagov