“Geef de armen gewoon geld”
Mercedes Sayagues
11 mei 2009
De nieuwe trend in armoedebestrijding klinkt verrassend eenvoudig: geef de armen gewoon een uitkering. Mexico, Brazilië, Bangladesh en nog een twintigtal andere ontwikkelingslanden doen het al. Volgens ontwikkelingsexpert en Mozambiquekenner Joseph Hanlon kan ook een straatarm land als Mozambique die strategie toepassen.
IPS: Wat zou Mozambique precies moeten doen?
Joseph Hanlon: “Gewoon geld geven aan de armen. Wie niets heeft, kan zich niet op eigen kracht uit de armoede bevrijden.”
Zonder voorwaarden? Nogal wat landen eisen van de ontvangers bijvoorbeeld dat ze hun kinderen naar school sturen.
“Voorwaarden zijn er alleen om de belastingbetalers uit de middenklasse te sussen. Als er scholen en ziekenhuizen in de buurt zijn, zullen de armen daar heus wel gebruik van maken.”
Wie moet er precies een uitkering krijgen?
“Een kleine groep afbakenen zorgt voor sociale tweespalt. Voorwaarden opleggen en mensen uitsluiten kost veel tijd en geld. In het geval van Mozambique zou het ook oneerlijk zijn. Zeventig procent van de Mozambikanen is arm. Al die gezinnen zouden geld moeten krijgen.
Ik zou voor het Braziliaanse of het Zuid-Afrikaanse model kiezen. In Brazilië komen alle gezinnen in aanmerking die van zichzelf zeggen dat ze onder de armoedegrens zitten. In Zuid-Afrika kunnen alle kinderen en oudere mensen steun krijgen. Voorwaarden komen er nauwelijks aan te pas.
Het makkelijkste is meer kindergeld geven aan iedereen en een pensioen invoeren dat niet op bijdragen is gebaseerd.”
Hoeveel zou zo’n programma kosten, en vanwaar moet het geld komen?
“Met een kleine 60 miljoen euro kunnen alle Mozambikaanse 65-plussers en alle kinderen tussen 7 en 14 een uitkering van respectievelijk 3 en 1,5 euro per maand krijgen. Dat is haalbaar en betaalbaar. Als de donorlanden vijf procent meer geven, is het programma al betaald. In de toekomst, als Mozambique meer grondstoffen uitvoert, zou het land een deel van die inkomsten opzij moeten zetten om een fonds voor sociale bescherming te financieren. Bolivia doet dat nu al.”
Zouden die uitkeringen de Mozambikaanse economie helpen?
“Onderzoek toont aan dat plattelandsbewoners extra inkomsten voor een groot deel uitgeven aan lokale diensten en lokaal geproduceerde levensmiddelen en andere producten. Armen investeren heel verstandig.”
Heeft het zin vrouwen specifiek te helpen?
“In Mozambique zijn gezinnen met een vrouw aan het hoofd niet significant armer dan andere gezinnen. Armoede is een algemeen probleem. Het is zinvoller het hele gezin het helpen productiever te worden.
Inkomensverwervende projecten, waar de hulpindustrie de nadruk op legt, betekenen meestal meer werk voor vrouwen. Dat neemt niet weg dat vrouwen vaak gediscrimineerd worden, bijvoorbeeld in het erfenisrecht.”