Grootgrondbezit neemt nog toe in Brazilië

In Brazilië tekent zich al lang een extreme kloof af tussen grootgrondbezitters en landloze en kleine boeren. Ondanks de inspanningen van de voorbije regeringen blijkt die ongelijkheid nog steeds te vergroten. De eigendomsconcentratie in de landbouwsector is tussen 1996 en 2006 nog met 1,9 procent toegenomen, maakte het Braziliaans Instituut voor Geografie en Statistiek vorige week bekend.
Landbouwondernemingen van meer dan 1000 hectaren beslaan nu 46 procent van alle landbouwgrond in Brazilië; de massa kleine boeren met minder dan 10 hectaren grond zijn samen nog maar goed voor 2,7 procent van het areaal.

Industriële landbouw loont

De concentratie van landeigendom is in bijna alle deelstaten toegenomen, maar op sommige plaatsen gaat de evolutie bijzonder snel. In de streek van São Paulo, het economische hart van Brazilië, is de ongelijkheid in het grondbezit in tien jaar tijd met meer dan 6 procent toegenomen. Dat is te wijten aan de hernieuwde belangstelling voor de teelt van suikerriet als grondstof voor de benzinevervanger ethanol.
Ook de teelt van soja, maïs, sinaasappels en runderen voor de export blijkt het concentratieproces in de hand te werken. Het rendement van die activiteiten stijgt naarmate ze op een grotere schaal gerealiseerd worden. De druk op kleine boeren wordt zo groot dat velen er de brui aan geven of uitwijken naar tot dusver onontgonnen gebieden als het Amazonewoud of de Pantanal, een reusachtig moeras in het zuiden van het land.
Ook in afgelegen gebieden palmen grootgrondbezitters steeds meer akkers in. In de noordelijke deelstaat Tocantins nam de bezitsongelijkheid sinds 1996 met maar liefst 9,1 procent toe. Alleen in regio’s waar de regering grote lappen grond toewees aan de inheemse bevolking, liep de concentratie van het landeigendom terug.

Landhervorming faalt

De cijfers bewijzen dat de landhervormingen die de huidige en de voorbije regeringen in Brazilië doorvoerden, “enkel een doekje voor het bloeden zijn”, zegt Joao Pedro Stedile van de Braziliaanse Landlozenbeweging (MST). De huidige regering van president Luiz Inácio Lula da Silva heeft tussen 2003 en 2008 aan 519.000 gezinnen landbouwgrond toegewezen, veel meer dan alle vorige regeringen samen. Maar de MST vindt dat de regering veel meer moet investeren in de kleinschalige landbouw.
Uit de studie blijkt dat de familielandbouw 85 procent van alle levensmiddelen produceert die in Brazilië verbruikt worden, en ook werk biedt aan 74 procent van alle landarbeiders. “De industriële landbouw is er daarentegen alleen op uit om te exporteren en dollars te verdienen”, zegt Stedile.