Het middenveld reageert op de verkiezingsuitslagen

Veel internationale dossiers wachten op een Belgisch standpunt.

Bogdan Vandenberghe, algemeen secretaris 11.11.11

Persoonlijk vindt ik het positief dat de kiezer het Vlaams Belang afgestraft heeft. In verschillende Europese landen heeft het extreem rechts gedachtegoed gewonnen, maar de partij die ze in Vlaanderen lang vertolkte is niet langer gevolgd door de kiezer.

Of N-VA inderdaad de kiezers van het Vlaams Belang heeft? Dat moet blijken. In de vorige verkiezingen was het ook niet zo eenduidig. Over de precieze impact van de verkiezingen doe ik liever nog geen uitspraken, alles hangt af van welke coalities er gevormd worden en daarover speculeren is het werk van politicologen.

Vanuit 11.11.11 zie ik wel verschillende dingen op ons af komen. Er zijn ten eerste al de uitdagingen van de klimaattop in Lima in 2014 en Parijs 2015, waar sterke onderhandelaars nodig zijn. In 2015 komt de opvolging van de millenniumdoelstellingen, de grote ontwikkelingsagenda op het niveau van de VN. En zo liggen er nog wel wat concrete internationale onderhandelingen. De dossiers vereisen een Belgisch standpunt. Welk standpunt gaan wij innemen? Zolang er geen regering is, is dit niet eenvoudig.

Het succes van de Belgische ontwikkelingssamenwerking zal van verschillende zaken afhangen, niet alleen van de federale departement ontwikkelingssamenwerking, maar ook van het beleid in andere domeinen die een impact hebben op de ontwikkeling in het Zuiden, zoals het klimaat en buitenlandse zaken. Er liggen nog een hoop dossiers te wachten, de wereld blijft doordraaien.

De N-VA speelt in op de stereotiepe “hardwerkende Vlaming”

Eric Corijn, hoogleraar stadsgeografie VUB

‘We zien hier een dubbelzinnige uitslag: aan de ene kant behaalt de N-VA een grote overwinning en laat duidelijk haar rechts Vlaams-nationaal project zien, maar aan de andere kant stort de sociaalliberale consensus van de traditionele partijen niet in. Alle coalities blijven nog mogelijk, en de N-VA zal haar hegemonisch project niet zomaar kunnen doordrukken.’

‘Vlaanderen is nog geen land, wat sommigen ons ook mogen voorhouden, en de sociale herstructurering, hoofddoel van N-VA, is momenteel niet mogelijk zonder een gelijkaardig Belgisch project. Men kan wel besparen in bepaalde sectoren, maar de maatschappij in de diepte herschikken is niet voor morgen.’

‘De partij speelt in op de stereotiepe “hardwerkende Vlaming” en dat zie je ook in de politieke geografie. N-VA heeft met haar dertig procent natuurlijk wel steunpunten in de steden, maar scoort toch vooral in de randgebieden, en haar kiezers hebben een dubbelzinnige kijk op de steden. Ze zien de stad wel als aanbieder van diensten en werk, maar vrezen tegelijkertijd de gekleurde bevolking en de multiculturaliteit.’

‘In het stedenbeleid wil de N-VA inzetten op automobiliteit en handelskernen, op residentiële randgebieden en minder op de gemengde volkse buurten. In de breedte zou het kunnen dat het specifieke beleid voor de centrumsteden wordt verbreed tot alle kleinstedelijke omgevingen. Zo dreigt verkavelingsvlaanderen te worden voortgezet, terwijl men met het oog op de demografische boom moet inzetten op stedelijk wonen, duurzame verstedelijking, openbaar vervoer en herwinnen van open ruimte.’

Ik acht de kans op een klassieke tripartite klein

Rik Van Cauwelaert, journalist

‘De regeringsvorming zal veel vlotter verlopen nu Europa het programma bepaalt. De bevoegdheden die Vlaanderen door de zesde staatshervorming gekregen heeft, geven haar genoeg speelruimte, en het communautaire aspect zal een veel kleinere rol spelen.’

‘Het viel me tijdens het voorzittersdebat ook op hoe miniem de verschillen tussen Open VLD, CD&V en N-VA zijn, en ik acht de kans op een klassieke tripartite dan ook klein. Men mag niet vergeten dat de traditionele partijen zich nog steeds op een bodemkoers bevinden, en ik kan maar moeilijk geloven dat CD&V bereid zou zijn zonder N-VA te regeren. Ze zou zich blootstellen aan sterke oppositie, en zichzelf kapotregeren.’

‘Het succes van Groen! wijt ik aan de groeiende band met het ACW. De arbeidersbeweging heeft CD&V al grotendeels verlaten voor PVDA+ en Groen!, en CD&V moet dus ook niet te veel rekening meer houden met haar linkerflank. Je ziet wel duidelijk dat de linkse kiezer voor een nuttige stem gekozen heeft, en naar Groen is overgestapt, vóór PVDA+.’

De regering moet het kunstenaarsstatuut erkennen

Michael De Cock, directeur ‘t Arsenaal

‘Ik hoop dat de nieuwe regering het belang van cultuur zal erkennen, en de sector niet alleen als een uitgavenpost, maar ook als een inkomstenbron zal beschouwen. De sector verkeert momenteel in crisis, en de onderlinge solidariteit verdwijnt.’

‘De kaasschaafmethode heeft haar impact nagelaten, en ook de bezuinigingen die de gemeentes doorvoerden laten wonden na. Gezelschappen moeten besparen en kunnen niet langer verlies draaien. Ik heb er niks op tegen dat er meer macht wordt overgedragen aan de gemeentes, maar we moeten opletten voor verschraling.’

‘De nieuwe regering moet zich meer achter de sector scharen, en het kunstenaarsstatuut erkennen, want de huidige vermarkting van de sector is niet te dragen. N-VA heeft in het verleden de aanval al ingezet op gepensioneerde kunstenaars, die ze hun uitkeringen wil afpakken.’

Karl van den Broeck, hoofdredacteur Apache.be

Waar ik bang voor ben, is dat er een sfeer in de samenleving gecreëerd zal worden waarbij mensen die minder kansen hebben niet meer geaccepteerd worden.

De uitslag van de verkiezingen lag in de lijn van de verwachtingen. De N-VA is erin geslaagd zich te presenteren als het alternatief, hoewel ze al tien jaar in de regering zit. Rechts heeft voor het eerste zijn volledige potentieel kunnen benutten omdat de N-VA het Vlaams Belang heeft opgepeuzeld. Dat is een goeie zaak voor de democratie.

De situatie van de jaren ’80, met rooms-blauwe regeringen, zou zich nu wel eens kunnen herhalen, toen had het beleid grote effecten op de sociale zekerheid. Alles stond toen in het teken van besparingen en privatiseringen. De welvaartsstaat kwam onder druk te staan en de nadruk op individuele verantwoordelijkheid nam toe.

Welk beleid er komt, zal natuurlijk afhangen van welke coalities er gevormd worden. Vreemd genoeg schrijft iedereen dat de meerderheidspartijen de verkiezingen verloren hebben, maar dat klopt niet. Ze heeft zelfs een extra zetel. De N-VA is wel fors gestegen, maar heeft vooral Vlams Belang en LDD uitgeschakeld. De koek is niet groter geworden voor rechts.

Waar ik bang voor ben is dat er een sfeer in de samenleving gecreëerd zal worden waarbij mensen die minder kansen hebben niet meer geaccepteerd worden. Iedereen kan in de armoede terecht komen en niet iedereen kan daar zonder hulp weer uit geraken.

Wat wel verrassend is, is dat er tijdens de campagne niet of nauwelijks gesproken werd over asiel en migratie, over de ‘islamisering’ over veiligheid. Het Vlaams Belang heeft die thema’s opgerakeld, maar ze werden niet overgenomen. De Wever kan natuurlijk moeilijk als burgemeester trots zijn op de dalende criminaliteitscijfers en dan een campagne gaan voeren over onveiligheid. Dat was een geluk bij een ongeluk en het maakte dat de campagne een zuiver en legitiem thema had: sociaal of asociaal.

De grootste strijd voor jongeren was niet “op links stemmen”, maar gaan stemmen.

Bie Vancraeynest, columniste en medewerker jeugdhuis Chicago

Columniste Bie Vancraeynest werkt voor het Brusselse jeugdhuis Chicago en kent de leefwereld van jongeren in de hoofdstad dus door en door. Volgens haar is de algemene uitslag niet positief voor de jeugd in België. ‘In Brussel kunnen we de dans nog ontspringen en de gevestigde orde verstoren in het parlement. Met mensen als Khadija Zamouri en Guy Vanhengel (Open VLD) kan je praten, zij kennen de realiteit hier.’

Over de federale en Europese verkiezingen is Vancreaynest minder optimistisch. ‘De monsteroverwinning (van N-VA, red.) is beangstigend. Ik ben verwonderd dat zo’n groot aantal mensen zich wil inlaten met zure mensen. Ergens klopt er iets niet in het middenveld, want er zijn nog zoveel mensen in armoede in een maatschappij waar zoveel fout gaat. Ik ben voorstander van een middenveld dat zichzelf niet muilkorft, maar we hebben ons teruggetrokken in de wijkgeest. Zo hebben we onszelf monddood gemaakt. De grootste strijd voor jongeren was niet “op links stemmen”, maar gaan stemmen. Het is onze opdracht om meer mensen aan te moedigen.’

 

Hopelijk volgt de nieuwe regering geen afbouwscenario voor de sociale sector.

Naima Charkaoui, Minderhedenforum

Volgens Naima Charkaoui, voorzitter van het Minderhedenforum, is het afwachten of we een beleid zullen krijgen dat zich inzet tegen discriminatie en werk maakt van evenredige deelname. ‘De kiezer heeft de kaarten geschud. Het is duidelijk dat de N-VA veruit de grootste partij is, maar het kan nog verschillende kanten uit. Veel hangt nu af van welke partijen elkaar zullen vinden en welke afspraken zij zullen maken.’

Hoewel het Minderhedenforum kritiek heeft op het Vlaams beleid van de afgelopen vijf jaar, stelt de organisatie dat het ook geen ‘sociaal bloedbad’ geweest is. ‘Als je kijkt naar Antwerpen, dan zie je dat daar sterk bespaard werd op een aantal middenveld- en sociale organisaties. Hopelijk volgt de nieuwe regering geen afbouwscenario voor de sociale sector, want wij hebben net meer werk in tijden van crisis.’

Mijn hoop op politici die het lef hebben om racisme en discriminatie aan te pakken is bijzonder klein

Bleri Lleshi, filosoof en activist

Volgens politieke analisten en journalisten moeten we verheugd zijn over en ja, zelfs dankbaar aan de N-VA voor de slechte score van het Vlaams Belang. Dat N-VA nu aan zet komt om het grootste deel van de VB-agenda uit te voeren, wordt netjes genegeerd’, zegt politiek filosoof Bleri Lleshi op zijn blog.

‘Mijn hoop op politici die het lef hebben om racisme en discriminatie aan te pakken is bijzonder klein, want de feiten en cijfers zijn er al lang maar er is nog niets veranderd.’ Lleshi haalt uit naar Philippe Muyters en Liesbeth Homans (N-VA): ‘ Moet ik blij zijn met Muyters en Homans die weigeren om over racisme te spreken, laat staan het te bestrijden?’ Verbaasd is hij niet echter niet: ‘Bart De Wever komt al wekenlang bijna elke avond in het VTM-nieuws.’

Anderzijds merkt hij op dat in de aanloop van de verkiezingen geen enkele stem van de migrantengemeenschap aan het woord kwam in de vele televisieprogramma’s. ‘Deze verkiezingen waren blijkbaar niet belangrijk voor deze gemeenschap die meer dan 15 procent van de bevolking uitmaakt, terwijl in grote steden zoals Brussel en Antwerpen zelfs de helft van de inwoners een migratieachtergrond heeft.’ Hij geeft als voorbeeld zijn nieuw boek De neoliberale strafstaat, waarin thema’s zoals de werkloosheid en onderwijs centraal staan.

Het werk werd volgens hem genegeerd door De Morgen, De Standaard en VRT. ‘Zelfs als je komt met een analyse die niet alleen over de eigen gemeenschap gaat, maar over de hele samenleving, word je genegeerd. Van diezelfde journalisten moet je dan altijd horen dat er geen allochtone experts of opiniemakers zijn. Er is nog veel werk voor de boeg, niet alleen op het politiek niveau, maar ook bij de media.’

Hopelijk drukken de ex-VB-mandatarissen hun extreme standpunten niet door bij de N-VA.

Els Keytsman, Vluchtelingenwerk Vlaanderen

De opslorping van het Vlaams Belang door N-VA is een van de opvallendste resultaten van deze verkiezingen. Els Keytsman, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, is daar erg tevreden over. Omdat de partij ingaat tegen de standpunten van de organisatie, beschouwt ze de uitslag als ‘een grote plus’.

Toch blijft Keytsman op haar hoede: ‘Er zijn veel VB-mandatarissen overgestapt naar N-VA. Hopelijk drukken ze hun extreme standpunten niet door.’ In het partijprogramma van Bart De Wever en co. merkt ze wel positieve punten op: ‘Ze zijn voor arbeidsmigratie, net zoals wij.’

‘De vorige regering had geen echt migratiebeleid. Maggie De Block (Open VLD) heeft de oplossing van de asielcrisis op haar palmares, maar aan de andere kant heeft ze toch een kans gemist. Zo is er geen oplossing gekomen voor de Afghanen in België.’

Wat hoopt Keytsman dan voor de volgende vijf jaar? ‘Er moet een oplossing komen voor de gezinnen met kinderen onder verblijfsvergunning. De kwaliteit van opvang voor asielzoekers moet omhoog en er moet een breder migratiebeleid komen. We zullen nu de onderhandelingen opvolgen en proberen om daarin een input te hebben.’

Nu geen accent op de groei van de bedrijven zou vreemd zijn.

Karel Van Eetvelt, Unizo

Volgens Karel Van Eetvelt, gedelegeerd bestuurder van de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO), mogen de zelfstandigen en KMO’s erg tevreden zijn met de winst van de (centrum)rechtse partijen. ‘Ze hebben aangegeven om eerst welvaart te creëren alvorens te praten over herverdeling. Je moet het geld niet uitdelen voor je het hebt. De economie moet zuurstof krijgen door onder andere de belastingen voor ondernemers te verlagen. Natuurlijk zullen niet alle beloftes worden nagekomen, maar ik hoop dat de accenten toch zullen liggen op de groei van bedrijven. Dat nu niet doen, zou vreemd zijn.’

Toch denkt Van Eetvelt dat er niet snel een federale regering op tafel zal komen. ‘Ik vrees dat er federaal, waar het zwaartepunt van de economie ligt, spelletjes zullen gespeeld worden. Er is appetijt voor een klassieke tripartite, dat zou slecht zijn voor de ondernemers.’ Van Eetvelt was wel tevreden over het eerste Vlaamse debat na de verkiezingen. ‘De wil is er om beide regeringen op hetzelfde moment te vormen, en niet de ene na de andere. Dat is positief.’

De ‘V’ was de letter van deze verkiezingen. Voor mij stond het eerder voor ‘voorspelbaar’

Joost Vandecasteele, schrijver

‘Ik heb gemerkt dat er een zekere dedain was naar de kiezers toe’, zegt schrijver-comedian Joost Vandecasteele. ‘Heel vreemd, want normaal zijn politici altijd heel open en kwetsbaar. Tijdens deze verkiezingen werd de kiezer beschouwd als een probleem, als arrogant. Het was een strijd die over partijen ging, niet over de kiezer. Het draaide zondagavond vooral om de verschuiving van de Vlaams Belang-kiezer naar N-VA, ook uit Franstalige hoek. Het ging om “die mensen”, ze werden meteen als minderwaardig beschouwd.’

Het viel Vandecasteele ook op dat de partijen na de strijd heel lief werden voor elkaar. ‘De N-VA werd ineens een welwillende traditionele partij.’ Voorts vindt hij het cynisch dat CD&V twintig procent vooropstelde en daar nadien nog blij om was ook. ‘Dat klopt toch niet voor een volkspartij.’

Ook het succes van Maggie De Block (Open VLD) bleef niet onopgemerkt. ‘De liberalen willen niet toegeven dat ze een spiegelbeeld zijn geworden van N-VA als eenmanspartij. Mocht N-VA niet gewonnen hebben, dan was het Open VLD met De Block als Bart De Wever. De ‘V’ was de letter van deze verkiezingen. Voor mij stond het eerder voor ‘voorspelbaar’. Ik beschouw mezelf als iemand van de oppositie. We leven in een rechts Vlaanderen en waren bang om het erger te maken. Ik blijf natuurlijk strijdvaardig, we zagen dit aankomen en kunnen misschien vanuit onze eigen positie nog deelnemen.’

De minderheden zullen op hun tanden moeten bijten om gehoord te worden

Rachida Lamrabet, schrijfster en juriste

Ik ben erg teleurgesteld en geschrokken van de uitslag van de verkiezingen. Het was natuurlijk voorspeld, maar je blijft hopen dat mensen de juiste keuze maken. Ik ben erg bang voor de toekomst, voor het neoliberaal beleid waar alles in het belang van de economie staat en de mens niet meer van tel is. We zijn op weg naar een afbrokkelpolitiek, waar alles dat we hebben opgebouwd stilletjes aan zal verdwijnen.

Het is een verontrustende tendens dat Europa rechts stemt. Dat is het gevolg van het decennialang inhakken van bepaalde ideeën, waar nooit genoeg tegenop getreden wordt. We lieten ons teveel gaan, gingen mee in de retoriek en namen het zelf over. Nu schrikken we wakker in een rechts Europa.

Het positieve is dat mensen zich bewust worden van het belang hun stem te laten horen. We kunnen niet aan de zijkant blijven staan, maar moeten ons engageren. Mensen mogen zich niet laten muilkorven. De minderheden zullen op hun tanden moeten bijten om gehoord te worden. Het wordt geen makkelijke strijd, maar opgeven en aan de zijlijn staan, is geen optie.

Vlaams Belang heeft zijn stem wel verloren maar Vlaanderen blijft wel extreem rechts

Omar Ba, kunstenaar en  coördinator van de Federatie Platform Afrikaanse Gemeenschappen

Eigenlijk zijn er geen veranderingen in de uitslagen van de verkiezingen: Vlaams Belang heeft zijn stem wel verloren, maar Vlaanderen blijft wel zeer rechts. We zullen zien wat de toekomst brengt met de N-VA aan het roer en welk beleid gevoerd zal worden.

Tot welke compromissen zullen andere partijen bereid zijn? Ik verwacht wel een paar ingrijpende veranderingen. N-VA bevat veel overlopers van het Vlaams Belang die binnen de partij hun zegje kunnen doen. Dat zal impact hebben op de solidariteit, de verdraagzaamheid, de integratie…

Het middenveld en vakbonden moeten mondiger worden en meer voor de verworven rechten opkomen. Door acties, in bewegingen, door aanwezigheid in de pers. Andere partijen moeten hun conclusies trekken uit deze verkiezingen, om het volgende keer beter te doen. Ze moeten beseffen dat er meer werk aan de winkel is en moeten dichter bij de bevolking staan door dagelijks in dialoog te gaan en standvastiger zijn in hun ideologie

Het zijn de verkiezingen van het negatieve denken

Dorian Van Den Brempt, directeur deBuren

De samenleving is egocentrischer en dat zie je in de verkiezingsuitslagen, het ethische is volledig weg. Het lijken bijna Vlaams Belang-verkiezingen met het ik-denken als de kleinste vorm van het “eigen volk eerst”-denken. Het begrip solidariteit blijft bij de linkse vleugel.

Het zijn de verkiezingen van het negatieve denken. De Eurosceptische fractie is de grootste groep geworden. De partij die de splitsing van België op de politieke agenda heeft staan zal België leiden, dat is alsof Michel Vandenbosch de leider van de keurslagers zou worden.

Op mijn werk zal de verkiezingen niet zo’n impact hebben, de culturele politiek is geen weerspiegeling van de algemene politiek. Natuurlijk ben ik ongerust over de recente evoluties, maar als ik naar het culturele aspect kijk, zie ik dat zowel de linkse als de rechtse constellaties goede producenten zijn van culturele politiek. De kunstenaar is de vrije mens die kritiek over de samenleving moet kunnen uiten, zijn vrijheid behoort tot een andere wereld.