Inheemse bevolkingsgroep stelt gedragscode op voor wetenschappers
IPS
24 maart 2017
De San, een inheemse bevolkingsgroep in Zuid-Afrika, hebben een gedragscode opgesteld voor wetenschappers. Ze hopen dat de onderzoeksvoorstellen op deze manier eerst door hen beoordeeld worden. Dat meldt het wetenschappelijke tijdschrift Nature.
Lid van een San stam in Zuid-Afrika
South African Tourism (CC BY 2.0)
De San behoren tot de meest bestudeerde bevolkingsgroepen op aarde. Er is onderzoek gedaan naar hun taal, hun jager-verzamelaarcultuur en hun rotskunst. Ook werd het volledige genoom van enkele leden van de San vastgesteld door de Pennsylvania State University in de VS. Die analyseerde tegelijkertijd het genoom van de Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu, die behoort tot de Bantoe-meerderheid in Zuidelijk Afrika.
Deze maand kwamen drie San-gemeenschappen in Zuid-Afrika met een ethische code, vermoedelijk de eerste in zijn soort van een inheemse groep in Afrika. Hoewel de code geen juridische kracht heeft, hopen de San dat hij ertoe leidt dat onderzoeksvoorstellen eerst beoordeeld worden door een San-commissie. Die commissie kan weigeren medewerking te verlenen, als onderzoekers zich niet aan de regels houden.
Beledigend
Toen in 2010 het genoom van Desmond Tutu en vier San-mannen werd onderzocht, gaven deze San mondeling toestemming via een vertaler. De toestemming werd op film vastgelegd. Sommige San-leiders waren echter ontstemd dat zij daarbij niet betrokken waren. Ook zetten ze vraagtekens bij de manier waarop de onderzoekers toestemming kregen van de mannen, zegt Roger Chennells, een mensenrechtenadvocaat in Stellenbosch.
In het onderzoeksrapport werden ook termen als ‘bosjesmannen’ gebruikt. Sommige San beschouwen dat als beledigend.
In het onderzoeksrapport werden ook termen als ‘bosjesmannen’ gebruikt. ‘Sommige San beschouwen dat als beledigend. Er is recentelijk geen ander onderzoek geweest dat ervaren werd als zo beledigend en arrogant ten opzichte van San-Leiders’, zegt Chennells.
Hij verwacht dat San-gemeenschappen in Namibië en Botswana de gedragscode in de toekomst ook zullen aannemen. Tot die tijd worden onderzoekers verzocht zich erover te informeren, voegt Chennells eraan toe.
In Australië bestaan al richtlijnen voor onderzoek in aboriginal-gemeenschappen. Onderzoekers moeten daar eerst toestemming krijgen van groepen die lokale of regionale inheemse gemeenschappen vertegenwoordigen.