Japan herontdekt Azië

De personencultus rond Zuid-Koreaanse soaphelden bereikte afgelopen weekend een hilarisch hoogtepunt met het bezoek van de Bae Yoon Joon aan Tokio. De ster van de in Japan populaire soap ‘Wintersonate’ veroorzaakte een massale volkstoeloop op de luchthaven. Een nooit geziene verkeerschaos was het resultaat. De files in Tokio hielden meer dan tien uur aan.

Kimiko Maruyama, 55 en moeder van drie, was erbij en is er nog steeds niet goed van. Ze beweert “vast te zitten” in een “verlammende bewondering” voor Bae. “Ik had nooit gedacht dat ik me nog zo zou gedragen”, zegt Kimiko met een beschaamde blik op de talloze posters, foto’s en video’s die ze het afgelopen jaar verzamelde van haar idool. Ze draagt dezelfde zonnebril en kleren als haar idool, die ze ‘yonsama’ noemt – een term die Japanners reserveren voor sterren met enorm veel aanzien.

De 32-jarige Bae liet de golf van vrouwelijke liefde over zich heen gaan met een beate glimlach. Hij noemde zijn fans ‘familie’, wat menige vrouw tot tranen toe bewoog. Bij zijn vertrek kwamen de emoties pas goed los. De vrouwelijke fans begonnen te trekken en te duwen om hem te kunnen uitzwaaien. Een zilverharige vrouw weende bittere tranen met een boeket rozen in haar handen. “Yonsama zien is voor mij emotioneel bijna niet te verdragen”, vertrouwde ze een ploeg journalisten toe.

De ‘yonsama’-mania wordt breed uitgesmeerd in de Japanse kranten. De meeste mannen fronsen diep bij het aanschouwen van zoveel pathos. Sociologen worden opgetrommeld om de gekte, die vooral vrouwen van middelbare leeftijd treft, te verklaren. De diagnose luidt dat het een tegenreactie is tegen een autoritaire jeugd.

Mitsuko Yamaguchi, de woordvoerster van de oudste feministische organisatie in Japan vindt de hysterie buitengewoon gezond. “Oudere Japanse vrouwen hunkeren naar zuivere romantische liefde omdat die waarden onderdrukt werden tijdens hun jeugd.” Meer nog, zegt Yamaguchi, het is een tegenreactie tegen de patriarchale Japanse cultuur. “Misschien is de boodschap die oudere vrouwen hiermee geven deze: ‘mannen, ontwaak en verander: wij tellen ook mee.’”

Japanse patriotten vinden de hysterie zelfs ongepast, want zij beschouwen Zuid-Korea als een vijandige natie. De betrekkingen tussen Zuid-Korea en Japan zijn onder het vriespunt gedaald. Zuid-Korea eist officiële excuses voor de wandaden van het Japanse leger tijdens de Tweede Wereldoorlog. Duizenden Koreaanse en andere Aziatische vrouwen werden tijdens de oorlog gedwongen als seksslaven te werken voor Japanse soldaten. Maar Tokio weigert. Sinds de Japanse regering in 2001 geschiedenisboeken voor het onderwijs goedkeurde waarin met geen woord gerept wordt over de wreedheden, zit het er bovenarms op.

Maar soaps zijn sterkere opiniemakers dan de politiek. De populaire Zuid-Koreaanse soaps verlichten de spanningen enigszins. “Japanse politici wekken de indruk dat Zuid-Korea een achterlijk land is en dat alle Koreanen Japan haten. Maar sinds ik ‘yonsama’ ken, denk ik er het mijne van”, zegt Kimiko. En ook voetbal is belangrijker dan politiek. De wereldbeker van 2002, die Zuid-Korea en Japan samen organiseerden, heeft veel toenadering gebracht. Zo’n twee miljoen Japanners brachten vorig jaar hun vakantie door in Zuid-Korea.

Televisiecommentator Koichi Ishiyama gewaagt van een ‘herontdekking van Azië’. “Het naoorlogse Japan was volledig op de VS georiënteerd. De verslagen Japanners omarmden Hollywood en alle westerse waarden. Maar dat verandert nu. De Japanners herontdekken Azië en kijken op naar Aziatische idolen. Ze oriënteren zich op de moderne metropolen en nemen zaken over van culturen die dichter bij Japan staan dat het Westen.” (MM)