Kijk op trukendoos tabakslobby in Azië
Marwaan Macan-Markar
28 november 2004
De tabaksindustrie heeft de afgelopen jaren enkele van de meest gerespecteerde Aziatische universiteiten geïnfiltreerd en smeergeld betaald aan wetenschappers die de schadelijke effecten van roken ontkennen. Dat staat in de decembereditie van 'Tobacco Control', een internationaal vakblad met peer review dat vier keer per jaar bij het prestigieuze British Medical Journal zit.
Voor het eerst bekeek een team onderzoekers de werkmethoden van de tabaksindustrie in Azië. De uitgekiende strategieën van de tabakslobby verklaren volgens de vorsers waarom de inspanningen om het aantal Aziatische rokers terug te dringen geen effect hebben. Hun conclusies zijn verzameld in het decembernummer van ‘Tobacco Control’. De wetenschappelijke artikelen zijn gebaseerd op bedrijfsbrieven, memo’s, studies, marketingplannen en beleidsverklaringen van de laatste 50 jaar uit Cambodja, China, de Filipijnen, Hongkong, Indonesië, Japan, Maleisië, Singapore en Thailand. De bedrijfsdocumenten zijn toegankelijk sinds een rechtszaak in de Verenigde Staten in 1998.
De wetenschappers vonden bewijzen van de manier waarop tabaksbedrijven een prominente wetenschapper in de Filipijnen zover kregen dat hij publiekelijk het verband tussen actief of passief roken en ziekte ontkende. De Thaise tabaksindustrie voerde een campagne die moest voorkomen dat de regering sigarettenfabrikanten wettelijk zou verplichten op hun pakjes alle schadelijke bestanddelen van een sigaret te vermelden. Toen de wet onvermijdelijk bleek, beslisten de grote tabaksproducenten in Thailand de ware aard van die bestanddelen te verdoezelen. In Hongkong drong de tabaksindustrie tot op beleidsniveau door en schuift zo al sinds 1973 de invoering van antitabakswetten op de lange baan.
Oorspronkelijk was roken in Azië een mannenzaak. Sigaretten waren van slechte kwaliteit en kwamen van inefficiënte monopoliebedrijven die zich niet druk maakten om reclame of marketingstrategieën. Maar de laatste 20-30 jaar richt de tabaksindustrie zich in Azië nadrukkelijk op jonge vrouwen. Dat staat zwart op wit in de marketingplannen. De bedrijven maakten reclame die een verband tussen roken en vrouwenemancipatie suggereerde. Intussen rookt één op vijf van de Japanse vrouwen, en bijna één op drie van de vrouwen op Fiji. Volgens cijfers van antitabaksgroepen steekt bijna 17 procent van de Maleisische tienermeisjes tussen 12 en 18 jaar geregeld een sigaret op.
De wereld telt naar schatting 1,1 miljard rokers. Bijna een derde daarvan leeft in China. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie groeit ook het aantal rokers in Zuid-Oost Azië razendsnel. Azië is dé nieuwe afzetmarkt voor sigaretten.
Gezondheidsexperts zijn blij met de onthullingen in ‘Tobacco Control’. Het is de eerste keer dat het publiek een dergelijk veelomvattend verslag krijgt van de manier waarop tabaksbedrijven in Azië roken promoten, reageert Mary Assunta, een onderzoekster aan de afdeling openbare gezondheidszorg van Sydney University. Judith Mackay, de auteur van het editoriaal van het decembernummer van Tobacco Control, hoopt dat de Aziatische landen het inzicht in de strategieën van de tabaksindustrie kunnen gebruiken om een geschikte wetgeving en beleidsstrategie op te zetten. (ADR/PD)