Kirchner schrapt rampzalige spoorconcessies
Marcela Valente
29 juni 2004
De Argentijnse regering heeft haar contract opgeschort met één van de bedrijven die het Argentijnse spoornet uitbaat. Net als vele andere privé-bedrijven maakte Metropolitano een ontzettende knoeiboel van het Argentijnse spoorwegennet. Veel geteisterde Argentijnse pendelaars hopen dat de overheid hetzelfde doet met andere bedrijven.
De privatisering van het spoorwegnet staat bekend als één van de grootste mislukkingen in de recente Argentijnse geschiedenis. Op aanbevelen van de Wereldbank verkocht ex-president Carlos Menem (1989-1999) aan het begin van de jaren 90 het staatsmonopolie op het goederen- en passagiertransport via het spoor. Tien jaar later is het systeem van concessie uitgedraaid op een fiasco dat alle verbeelding tart.
De prijs van een ticket is sinds de privatisering ongeveer verdubbeld. De overheid moet bijpassen om de treintickets betaalbaar te houden. De verbindingen die niet winstgevend waren, werden geschrapt. Met als gevolg dat een aantal steden in het binnenland hun spoorverbinding met de hoofdstad moesten opgeven. Een aantal afgelegen nederzettingen werden spookdorpen en sommige regionale economieën kwamen de klap nooit meer te boven.
Begin 2003 bracht de Nationale Controlecommissie voor Transport een naar eigen zeggen vernietigend rapport uit over de toestand van het Argentijnse spoor: meer dan 70 procent van de geïnspecteerde wagons en locomotieven moest worden afgeschreven wegens problemen met de remmen en de koppelingen. Zeven maanden later volgde een tweede rapport dat de kwaliteit van de dienstverlening met de grond gelijk maakte.
Het netwerk van bruikbare sporen kromp van 35.000 naar 8.500 kilometer. Het bedrag dat de Argentijnse overheid nu uitgeeft om het spoorvervoer betaalbaar te houden - 400 miljoen dollar - is bijna even groot als wat ze betaalde ten tijde van het monopolie. Ook de werkgelegenheid werd er niet beter van: er werken nu nog 15.000 Argentijnen bij het spoor, tegenover 95.000 in 1994. De kost van die grootschalige afvloeiingsoperatie - 800 miljoen dollar - werd overigens gedekt met een lening van de Wereldbank.
De regering van president Nestor Kirchner lijkt nu een radicale oplossing gevonden te hebben voor de ergste problemen: ze verscheurt de contracten met de slechtste concessiehouders. Vorige week maakte de regering bekend dat ze de concessie schrapt één van voorstadslijnen naar Buenos Aires.
Donderdag schrapte de regering de concessie van de lijn San Martin, die sinds 1994 toebehoorde aan het bedrijf Metropolitano. Waarschijnlijk zijn de twee andere voorstadslijnen van Metropolitano eenzelfde lot beschoren. Eind februari 2003 beval een Argentijnse rechtbank het bedrijf al om een degelijke en efficiënte dienstverlening te bieden op haar lijnen. Rechter Angel De Mateo vond de stations en wagons op de Roca-lijn in een rampzalige staat en oordeelde dat de passagiers als vee moesten reizen. De kwaliteit van het spoorweg rond de hoofdstad is ronduit abominabel. Tegen eind vorig jaar hadden de onveilige treinstellen het leven gekost aan 389 passagiers. Het aantal gewonden lag nog veel hoger. Vele anderen raakten gewond tijdens de levensgevaarlijke tocht in het deurgat of aan de buitenkant van de volgestouwde wagons.
Ook het deel van het goederentransport dat eigendom is van de spoorwegvakbond Unión Ferraviaria staat intussen opnieuw te koop. Het gaat om een 6700 kilometer lange lijn die 14 provincies aandoet en 1500 mensen tewerkstelt.
Het is de derde sector waarin president Kirchner, aan de macht sinds mei 2003, privé-concessies verscheurt. Eerder nationaliseerde de regering al de Post en ze maakte ook het akkoord ongedaan dat met het Europese elektronicabedrijf Thales SA werd afgesloten voor de controle op de Argentijnse ether. Minister van Binnenlandse Zaken Julio De Vido dreigde er vorige week mee om terug te komen op nog meer afspraken met bedrijven die hun afspraken niet nakomen.
Het valt af te wachten of de regering nog meer spoorwegbedrijven van hun verplichtingen zal ontheffen. Elido Veschi, de secretaris-generaal van de Vereniging van Argentijnse Spoorwegmanagers, vat de privatisering van het Argentijnse spoor zo samen: De privatisering had twee doelstellingen: om een gat in de begroting te dichten en om het spoorwegnet te moderniseren. Geen van beide werd bereikt: we hebben nu een kleiner netwerk met treinen die 15 jaar ouder zijn en er is nu een enorme transfer van overheidsgeld nodig die veel groter is dan het toenmalige deficit. (MM)