Koerden lijken bereid tot machtsdeling Kirkuk
Mohammed A. Salih
05 juni 2008
Voor het eerst in jaren heeft een hoge Koerdische functionaris laten doorschemeren dat de Koerden bereid zijn tot een oplossing voor de kwestie-Kirkuk, een tikkende tijdbom onder de stabiliteit van Irak. De uitspraak wordt door verschillende partijen met opluchting en hoop ontvangen.
“In Kirkuk zijn wij als Koerden bereid om de macht te delen”, zei Nechirvan Barzani, premier van de Regionale Regering Koerdistan. Dat meldde persbureau Reuters in Dubai dinsdag. “We werken aan een oplossing, niet speciaal een referendum. We hebben de VN gevraagd om technisch betrokken te zijn omdat de situatie complex is”, zei hij.
Het is voor het eerst in jaren dat een hoge Koerd zich zo uitliet. Tot nog toe wilden de Koerden niet instemmen met een andere optie in deze olierijke regio dan een referendum. De andere bevolkingsgroepen zagen wantrouwig het aantal Koerden groeien en beschuldigden hen ervan de stad Kirkuk te willen overnemen.
Pressie
Volgens Wayne White, die tot 2005 in Irak werkte als hoofd van de inlichtingendienst van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken, lijkt dit goed nieuws. “Want zowel de Koerdische leider Barzani als de Iraakse president Talabani staan onder enorme pressie van hun achterban om in verschillende regio’s het maximale eruit te halen, inclusief delen van Kirkuk.”
Volgens de Iraakse grondwet had er voor eind 2007 een referendum gehouden moeten zijn, om te kiezen tussen aansluiting bij de Koerdische regio, aansluiting bij de rest van Irak, of de derde optie: doorgaan als een nieuwe onafhankelijke regio. De raadpleging werd een half jaar uitgesteld, maar het ziet er niet naar uit dat het er nog van komt, door enorme tegenwerking van verschillende Iraakse groepen, buurlanden en de VS. Speciaal VN-gezant Steffan de Mistura heeft de opdracht om nieuwe oplossingen te verzinnen.
Zeer gevoelig
Temidden van alle pogingen om Irak te stabiliseren, bleef het probleem-Kirkuk een potentieel begin van een burgeroorlog. De regio ligt zeer gevoelig bij de Koerden, die nog goed weten dat de afspraken voor zelfbestuur in 1975 werden afgebroken doordat Bagdad de Koerdische claims op het gebied, verdedigd door de grootvader van Barzani, mollah Mustafa Barzani, niet wilde inwilligen. Geen enkele Koerdische leider kon zich sindsdien een mildere opstelling veroorloven.
Ondanks de angst voor de woede van de Koerdische achterban, zou een concessie inzake Kirkuk ook een paar serieuze voordelen kunnen opleveren. Het kan de banden met Turkije verbeteren, het land dat indirect dreigt met militaire actie zodra de Koerden Kirkuk zouden overnemen. Het zou andere concessies mogelijk maken, bijvoorbeeld een erkenning door Bagdad van de buitenlandse oliecontracten, die door Bagdad en Washington worden afgekeurd. En het zou de veiligheid van Koerdistan verbeteren, en de relaties met de buren, de soennieten, de sjiieten en de Turkmenen.
Ook de Turkmenen claimen de provincie. “Ze hebben Barzani’s uitspraken met veel optimisme begroet”, zei Akram Tarzi, een Turkmeens lid van het Iraakse parlement uit het blok van de sjiiet Muqtada al-Sadr, tegen een persbureau. “De Turkmeense leiders weten dat de kwestie-Kirkuk niet wordt opgelost zonder wederzijds begrip.”