Kringwinkel en gevangenis voeren sociaal-ecologisch project uit
Lien Santermans
27 april 2014
De kringwinkel van IBOGEM, de vereniging voor duurzaam afvalbeheer voor Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht, gaat vanaf 2 juni samenwerken met de gevangenis van Beveren. De kringwinkel zal enkele gevangenen tewerkstellen en daarbij gebruikmaken van de infrastructuur van de gevangenis om zijn werkzaamheden uit te breiden. Dit innovatieve zakenmodel creëert naast een economische ook een sociale en ecologische meerwaarde.
Door een gebrek aan ruimte en medewerkers kon de kringwinkel van IBOGEM de grote toestroom van materiaal niet langer verwerken. Hierdoor belandden heel wat herbruikbare goederen alsnog op de vuilnisbelt. Een samenwerking met de nieuwe gevangenis van Beveren, die op slechts 500 meter van de winkel ligt, biedt IBOGEM extra werkkrachten alsook een ideale locatie om een nieuwe afdeling voor sorteer- en herstelwerk onder te brengen.
Gedetineerden aan het werk
Zo’n negen à twaalf gevangenen zullen binnen het project tewerkgesteld worden. Zij zullen onder andere de tweedehandskledij sorteren, binnengebrachte fietsen herstellen en afgedankte elektrische toestellen nakijken. Hiervoor verdienen ze zes euro per uur, wat veel is voor werk binnen een gevangenis.
‘Met deze activiteiten leren ze samenwerken, in opdracht werken en kunnen ze een stiel leren’, legt Wim Beeldens van IBOGEM uit aan het Vlaams Transitienetwerk Duurzaam Materialenbeheer. ‘Onze fietshersteldienst kadert bijvoorbeeld in een bredere beroepsopleiding tot fietshersteller. Al deze troeven kunnen helpen bij de nieuwe start na het uitzitten van hun straf.’
De gevangenen worden begeleid door twee medewerkers van IBOGEM die in de gevangenis hun vaste werkplaats krijgen. ‘Voor onze vaste medewerkers betekent de samenwerking een ontlasting én een upgrade van hun functie: ze krijgen een meer begeleidende, coachende job’, verklaart Beeldens.
Economisch, sociaal en ecologisch
Door meer goederen te sorteren en voor hergebruik aan te bieden, verkleint de afvalberg en kan IBOGEM een nog duurzamer beleid voeren. Bovendien kan de winkel door meer te verkopen een groter deel van haar kosten recupereren. ‘Dat is onze economische meerwaarde’, legt Beeldens uit. ‘Het uitbaten van onze kringwinkel blijft trouwens een grote verliespost, zoals dat voor alle kringwinkels het geval is.’
Ook de klanten van de winkel zijn gebaat bij het nieuwe project. ‘Er is een grote doelgroep die goederen aankoopt in de kringwinkel omdat zij minder financiële mogelijkheden hebben. Door het aanbod nog te vergroten, kunnen wij deze doelgroep beter helpen’, aldus Beeldens.
Verbinding met de samenleving herstellen
De gevangenen krijgen met dit project de kans om iets bij te dragen aan de maatschappij en zich makkelijker te integreren. ‘Het is een sterk initiatief dat aansluit bij wat wij in de Kempen ook proberen te doen, namelijk de band tussen gedetineerde en maatschappij herstellen’, vertelt Guy Dens, teamverantwoordelijke Centrum Algemeen Welzijnswerk De Kempen, afdeling justitieel welzijnswerk, aan MO*.
Volgens Dens is het belangrijk om te laten zien dat een gevangene meer is dan alleen een dader. ‘Veel mensen hebben een harde kijk op detentie en vinden dat gevangenen maar op brood en water moeten leven. Ze onderschatten echter wat het betekent om van je vrijheid beroofd te worden. De dader wordt weggeplukt uit de maatschappij en voelt zich opzij geschoven. We moeten ervoor opletten dat er geen wrok of hardheid gecreëerd wordt bij de gevangenen. Ooit moeten ze immers opnieuw geïntegreerd worden.’
Hierbij is het belangrijk dat de maatschappij deze mensen niet uitsluitend als dader ziet. ‘Zij hebben ook talenten en velen willen een positief signaal aan de maatschappij geven’, legt Dens uit. Om dit te bekomen werkt Justitieel Welzijnswerk ook aan projecten rond recyclage met gevangenen in vier gevangenissen. Zo wordt momenteel een herstelproject voorbereid waarbij de gevangenen, aansluitend bij een fietsatelier in de gevangenis van Wortel, fietsen zullen opknappen en wegschenken aan organisaties die met kwetsbare mensen werken, zoals een vluchthuis voor vrouwen. ‘De gedetineerden verdienen er dan wel geen geld mee, maar kunnen laten zien dat zij ook iets willen en kunnen doen voor de maatschappij.’
Volgens Dens is het belangrijk dat zo’n projecten voldoende naar buiten gebracht worden. ‘Het volstaat niet dat mensen gewoon werk te doen krijgen binnen de muren van de gevangenis als de resultaten ervan niet getoond worden naar de buitenwereld toe.’
Zakenmodel
Volgens Wim Beeldens is dit model ook toepasbaar in andere gevangenissen. Ook heel wat andere bedrijfsactiviteiten, zoals verpakking of logistieke taken, ziet hij plaatsvinden binnen de gevangenissen. ‘Vanuit de afdeling tewerkstelling binnen Justitie is er een zeer grote bereidheid om bedrijfsactiviteiten binnen de muren van een gevangenis te laten uitvoeren’, zegt hij.
Om dit in goede banen te leiden, is er nood aan een goed juridisch kader. Gevangenen mogen immers geen goedkope werkkrachten worden en oneerlijke concurrentie vormen op de arbeidsmarkt voor mensen met een sociaal statuut. ‘Om dit probleem op te lossen is er politieke wil en politiek bewustzijn nodig’, concludeert Dens.