Laos wordt “batterij van Zuidoost-Azië”
Marwaan Macan-Markar
26 maart 2010
De turbines van de Nam Theun 2 (NT2), het grootste waterkrachtproject van Laos, draaien sinds kort op volle kracht. Buurland Thailand koopt sinds deze week zo goed als alle stroom die de installatie produceert. De Laotiaanse regering wil zelfs de hele regio van stroom voorzien. Maar er rijzen vragen over de impact op de lokale bevolking en de rol van de Wereldbank.
De NT2 ging van start zonder dat de Wereldbank haar wettelijke verplichting is nagekomen om de getroffen gemeenschappen te compenseren, zegt International Rivers, een prominente milieuorganisatie die vanuit de VS opereert.
“Het irrigatiesysteem voor 6200 families die moesten verhuizen naar hoger gelegen gebied, is niet volledig geïnstalleerd”, zegt Ikuko Matsumoto, directeur van het Laosprogramma van International Rivers. “De bodem is er schraal en de geherhuisveste boeren kunnen er geen rijst kweken zoals voordien, toen ze dicht bij de rivier woonden.”
Stroomafwaarts van het stuwmeer zijn ongeveer 120.000 mensen getroffen doordat vissen gestorven zijn en groentetuinen ondergelopen, zegt Matsumoto.
2 miljard dollar
De Wereldbank zegt dat ze “de wettelijke overeenkomsten en operationele plannen” naleeft. De irrigatiesystemen zijn klaar “in een aantal dorpen en de rest wordt de komende maanden afgewerkt”, zegt de bank in een communiqué.
“De elektriciteit die het Nam Theun 2-project genereert, is van levensbelang voor Laos omdat het gedurende lange tijd inkomsten oplevert voor de armoedebestrijding en milieuprogramma’s”, zegt Patchamutu Illangovan, de Wereldbankmanager voor Laos. Hij schat dat de verkoop van stroom aan Thailand Laos de komende 25 jaar 2 miljard dollar opbrengt.
Batterij
Met zijn 39 meter hoge dam kan de NT2 1000 megawatt produceren. De Laotiaanse regering wil nog meer van die grote dammen bouwen, door zijn bergachtige karakter en talrijke rivieren is Laos daarvoor zeer geschikt, zegt ze. Ze wil van Laos zelfs de “batterij van Zuidoost-Azië” maken. Op dit moment staan nog twaalf andere dammen in de steigers.
Laos is nu het armste land van de regio: een derde van de 5,8 miljoen mensen leeft onder de armoedegrens. De verkoop van stroom aan Thailand en Vietnam moet het land van die status afhelpen.
Te hoge prijs
De kostprijs van het NT2-project is 1,5 miljard dollar. Dat de Wereldbank erbij betrokken raakte, was niet evident. De Bank bleef een tijdlang weg van grote damprojecten na de zware kritiek die ze in 2000 kreeg in het rapport van de Wereldcommissie voor Dammen.
De commissie erkende dat de grote dammen die de Wereldbank gefinancierd had, voordelen hadden gebracht, maar vaak was daarvoor een te hoge prijs betaald. Mensen moesten verhuizen, gemeenschappen stroomafwaarts zagen hun rivieren achteruitgaan.
Toen de werken aan de NT2 in 2005 begonnen, leek met al die bezwaren rekening te zijn gehouden. De Wereldbank noemde het een voorbeeld van “verantwoordelijke waterkrachtontwikkeling”. Maar de critici zijn niet onder de indruk. De communistische regering in Laos tolereert nauwelijks onafhankelijke kritiek van lokale ngo’s, zeggen ze. “Als lokale ngo’s kritiek leveren op het damproject, zouden ze gestraft worden en hun licentie verliezen”, zegt Matsumoto.