Malariamug belemmert ban op insecticide DDT

DDT is één van de twaalf zogenaamde Persistente Organische Vervuilers (POPs) waartegen de internationale gemeenschap een verdrag ondertekende. In Europa is het middel al jarenlang verboden. Maar wereldwijd afschaffen is gemakkelijker gezegd dan gedaan. DDT doodt immers malariamuggen. Elk jaar overlijden wereldwijd een miljoen mensen aan malaria, de meeste in Afrika. Ongeveer driehonderd miljoen mensen lopen de ziekte jaarlijks op.

De afgevaardigden op de Conferentie van Partijen van de Stockholm Conventie, die nog tot vandaag bijeen zijn in Punta del Este (Uruguay), besloten de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) te vragen om een rapport over alternatieve methoden om malaria te bestrijden. Ze deden ook een beroep op internationale financiële instituten om malariabestrijdingsmethoden te steunen waarbij geen chemische producten nodig zijn.

Het Verdrag van Stockholm werd in 2001 getekend en trad in mei 2004 in werking. De bedoeling van het verdrag is om het gebruik van twaalf POP’s uit te roeien of sterk te verminderen. Het gaat onder meer om polychloorbifenylen (PCB’s) en dioxines (chloorkoolwaterstoffen en daaraan verwante stoffen).

De chemische stoffen zijn moeilijk afbreekbaar en verspreiden zich gemakkelijk via water en lucht. Ze kunnen zich ophopen in het vetweefsel van levende organismen en zich zo verspreiden via de voedselketen. De stoffen zijn giftig voor mens en dier. Te hoge concentraties kunnen kanker, hormonale verstoringen, onvruchtbaarheid, diabetes en een verzwakt immuunsysteem veroorzaken.

Landen die nu bij wijze van uitzondering toestemming hebben om DDT (dichloordifenyltrichloor-ethaan) te gebruiken, mogen dit op korte termijn blijven doen, spraken de afgevaardigden in Punta del Este af. Wel werd benadrukt dat het essentieel is om te beginnen met een traject waarin het gebruik van DDT volledig wordt uitgeroeid.

Regionale samenwerking is belangrijk bij om alternatieve bestrijdingsmethoden te ontwikkelen, zegt de Mexicaanse plaatsvervangend minister van Milieubescherming, Francisco Giner de los Ríos. Tussen 1950 en 2000 was Mexico een grote DDT-producent. In het land is DDT nu verboden. Mexico heeft een geïntegreerd programma voor malariabestrijding opgezet, waarbij burgers meehelpen aan het schoonhouden van goten en ander waterbronnen die malariamuggen aantrekken. Vrijwilligers geven voorlichting over de ziekte en verspreiden preventieve medicijnen.

De Mexicaanse strategie is ook de strategie die milieuactivisten promoten. Wij denken dat je tegelijk DDT kan uitroeien en malaria onder controle krijgen, zegt Fernando Bejarano González van het International POPs Elimination Network (IPEN). De gemeenschap moet betrokken worden bij die strategie. Het is niet eenvoudigweg een kwestie van het ene pesticide door het andere te vervangen.

India, momenteel de grootste producent van DDT, is al begonnen met originele alternatieven te ontwikkelen. Zo wordt onder meer vis uitgezet die de larven van de malariamug opeet. Volgens Bejarano González moet de ban op DDT echter vergezeld gaan met een voorlichtingscampagne die zich vooral richt op boeren. Anders bestaat het risico dat ze DDT illegaal gaan gebruiken, omdat het een goedkoop en effectief middel is.

Ongeveer achthonderd afgevaardigden uit zeventig landen woonden de conferentie in Punta del Este bij. Togo, Botswana en Jemen vroegen opnieuw om een uitzonderingspositie, zodat ze DDT kunnen blijven gebruiken in de strijd tegen malaria. Venezuela zei alleen nog kleine hoeveelheden DDT te hebben voor experimentele doeleinden. (JS/ADR)