Man bijt haai
David Cronin
06 februari 2009
Sinds de film 'Jaws' worden haaien gezien als dodelijke monsters. Maar de mens is een veel groter gevaar voor de haai dan omgekeerd. In 20 jaar is de vangst van haaien met een kwart gestegen. Vooral in Europa komt de haai in de problemen.
Wereldwijd steeg de haaienvangst van 600.000 ton in 1984 naar 810.000 ton in 2004. De groei is zo sterk dat een derde van de haaiensoorten met uitsterving is bedreigd, zegt de Internationale Unie voor Natuurbescherming (IUCN), het oudste en grootste internationale milieunetwerk.
Europa heeft nooit duidelijke regels gehad voor de haaienvangst. In een poging om die leemte te vullen heeft de Europese Commissie nu een haaienplan gelanceerd. “Haaien bevinden zich bovenaan of bijna bovenaan de voedselketen”, zegt Visserijcommissaris Joe Borg. “Ze zijn zeer kwetsbaar voor overexploitatie, en een daling van hun aantal kan zeer ernstige gevolgen hebben, niet alleen voor de haaien maar ook voor de mariene ecosystemen en de vissers zelf.”
Haaienvinnensoep
Er wordt vooral op haaien gejaagd om hun vinnen aan Aziatische landen te verkopen, waar haaienvinnensoep een delicatesse is. Maar volgens milieuorganisatie Oceana spelen ook EU-landen, vooral Frankrijk, Nederland en Spanje, een belangrijke rol in de haaienhandel. In 2005 produceerden ze niet alleen 12 procent van alle haaienvlees ter wereld, ze waren ook verantwoordelijk voor de helft van alle haaieninvoer en bijna een derde van de uitvoer.
Sinds 2003 geldt een EU-verbod op het afsnijden van haaienvinnen en teruggooien van de karkassen. De vinnen mogen alleen verwijderd worden als men de volledige haai aan land brengt. Joe Borg vraagt de EU-landen de achterpoortjes te sluiten en een algemeen verbod op het verwijderen van haaienvinnen in te voeren.
Hij pleit ook voor een jaarlijkse bovengrens voor haaienvangst, de introductie van haaivriendelijke visvangstsystemen en een verbetering van de data-inzameling over haaienvangst. De Eurocommissaris hoopt dat de regeringen en het Europees Parlement zijn plan tegen eind dit jaar goedkeuren. De maatregelen zouden dan in 2012 of 2013 van kracht kunnen worden.
Haaien zijn zeer kwetsbaar voor overexploitatie en een daling van hun aantal kan zeer ernstige gevolgen hebben, niet alleen voor de haaien maar ook voor de mariene ecosystemen en de vissers zelf
Te zwak
Het Wereldnatuurfonds (WWF) vindt de voorgestelde maatregelen te zwak. “In het plan ontbreekt een stevig engagement om de data-inzameling over haaienvangst verplicht te maken, een cruciaal element als de EU succes wil boeken in de bescherming van de haai”, zegt woordvoerder Aaron McLaughlin. “Haaien groeien traag en hebben een relatief klein aantal jongen. Veel van de haaiensoorten zijn nu al met uitsterven bedreigd.”
Spanje en China zijn de grootste exporteurs van haaienvinnen ter wereld. Ongeveer 10 procent van de vinnen die in Hong Kong worden verhandeld, komen van Spanje. Vigo, op de Galicische kust, en Las Palmas op de Canarische Eilanden, zijn de belangrijkste Europese centra voor de vinnenhandel.