Mensenrechten geen hindernis relatie Cuba-VS

‘We bevinden ons in een nieuwe fase die nieuwe uitdagingen met zich meebrengt.’

Na een ontmoeting met dissidenten op Cuba herhaalde de Amerikaanse delegatieleider Roberta Jacobson vorige week dat democratie en mensenrechten essentiële onderwerpen zijn voor de VS in bilaterale gesprekken. Ze benadrukte dat de VS sterk van mening verschilt met Cuba op deze punten. Jacobson gaf echter ook aan dat deze kwesties herstel van de diplomatieke betrekkingen – de intentie die de presidenten van beide landen op 17 december uitspraken - niet in de weg staan.

Na haar tweedaagse officiële bezoek aan Havana, wees Jacobson erop dat de nieuwe politiek van de VS ten aanzien van Cuba gericht is op meer openheid met meer rechten en vrijheden.

Ook Miriam Leiva, oprichter van oppositiegroep Damas de Blanco (Vrouwen in Wit), verwacht niet dat de Amerikaanse nadruk op mensenrechten en steun aan dissidenten een hindernis zal zijn. ‘De Cubaanse regering wist dat en heeft desondanks besloten om tafel te gaan zitten.’

Volgens Leiva is het belangrijkste voor normalisering van de relaties het openen van een direct communicatiekanaal tussen beide regeringen. ‘We bevinden ons in een nieuwe fase die nieuwe uitdagingen met zich meebrengt, maar ook nieuwe hoop en kansen voor mensen. Maar het zal niet gemakkelijk worden en we hebben nog een lange weg te gaan.’

De Cubaanse autoriteiten noemen oppositiegroepen ‘huurlingen’ die zich laten gebruiken door de Verenigde Staten. Ook zijn ze er niet gelukkig mee als Amerikaanse bezoekers op Cuba contact zoeken met tegenstanders van de regering.

Revolutie

In de jaren negentig en aan het begin van deze eeuw leidden mensenrechtenkwesties tot harde verbale confrontaties tussen Havana en Washington in de VN-Commissie voor de Mensenrechten, en sinds 2006 in de VN-Mensenrechtenraad. De Cubaanse delegatieleider Josefina Vidal zei na afloop van de eerste gesprekken dat ze voorgesteld heeft een specifieke expert-dialoog aan te gaan op een nader te bepalen datum. Tijdens die dialoog zouden de standpunten van beide landen over democratie en mensenrechten nader besproken moeten worden.

Jurist Roberto Veiga van het burgerproject Cuba Posible zegt dat bij bilaterale gesprekken over mensenrechten ook naar de geschiedenis van Cuba gekeken moet worden ‘om te voorkomen dat er verkeerde oordelen geveld worden die mogelijke oplossingen in de weg kunnen staan.’

Hij stelt dat er tijdens het proces dat leidde tot de revolutie van 1959, die later ‘socialistisch’ werd genoemd, een strijd was tussen een visie waarin de prioriteit lag bij individuele rechten die ten koste zouden gaan van sociale rechten en een visie waarin de prioriteit lag bij sociale en collectieve rechten. Het gevolg was dat het Caraïbische eiland zich nu in een situatie bevindt ‘waarin gelijkheid en sociale rechten voorrang krijgen ten koste van bepaalde vrijheden en de relaties met belangrijke landen’, zegt hij.

Volgens Veigamoet de Cubanen een juiste balans vinden tussen individuele rechten en sociale gelijkheid. ‘Voor de ontwikkeling van het Cubaanse politieke systeem en de consolidatie van de burgerbeweging is het belangrijk dat hierover gesproken wordt.’

Veeleisend

De delegaties spraken afgelopen week ook over de mogelijkheden van samenwerking op het gebied van telecommunicatie, nationale veiligheid, internationale relaties, mensensmokkel, milieuvervuiling, de strijd tegen het terrorisme, waterbeheer, gezondheid en de de strijd tegen de ebola-epidemie in West-Afrika. Een datum voor een tweede ronde gesprekken is nog niet bekend.

Veel Cubanen zijn sceptisch over de poging ‘vrienden te worden’ met de VS. ‘Ik denk dat beide partijen veeleisend zijn’, zegt de 37-jarige Ángel Calvo, een zelfstandige chauffeur. ‘Beide landen hebben een compleet verschillende politiek en het is het beste die te respecteren als je overeenkomsten wilt sluiten.’

Manuel Sánchez (33), die zichzelf omschrijft als ‘arbeider in de informele economie’, verwacht dat beide landen ‘betere relaties zullen aanknopen dan in het verleden.’ Maar hij denkt dat het niet ‘de goede banden zullen worden waar mensen op hopen.’