Mexico-stad trekt geen lessen uit dodelijke aardbeving
Diego Cevallos
20 september 2005
Miljoenen mensen stroomden gisteren in Mexico-stad de straten op nadat overal seismisch alarm was afgegaan. Paniek brak er niet uit: het ging om een oefening die twee maanden op voorhand was gepland. De massale evacuatie fungeerde tegelijk als herdenking van de grote aardbeving die precies 20 jaar geleden 100.000 mensen het leven kostte in de Mexicaanse hoofdstad. Een toneeltje dat ons op geen enkele manier voorbereidt op de volgende grote beving, zegt Mauro Samorategui, de communicatieverantwoordelijke van de president in 1985.
We staan er vandaag even slecht voor als toen, zegt Samorategui. Mijn overtuiging is dat de regering even machteloos en verlamd zal zijn als we weer 8,1 op de schaal van Richter krijgen. Samorategui is niet de enige die er zo over denkt. Volgens een peiling van de krant Reforma eerder deze maand, zeggen zes op tien inwoners van de metropool niet voorbereid te zijn op de volgende grote beving.
Dat die er ooit komt is zo goed als zeker. Mexico-stad is gebouwd op drie tektonische platen. We moeten voorbereid zijn op het ergste, zegt Santiago Darwin, een geoloog gespecialiseerd in aardbevingen.
De regering zegt dat het verschil met 1985 hemelsbreed is. Er zijn betere preventieprogramma’s, meer gebouwen die bevingbestand zijn en de mensen zijn zich veel meer bewust van hoe ze zich moeten organiseren als zich een ramp voordoet, zegt burgemeester Alejandro Encinas.
De voorbereiding waarover de overheid praat, bestaat gewoon niet, zegt Benicia Anaya, één van de studenten die meededen aan de oefening. Benicia was acht tijdens de ramp van 1985. Guillermina Trinidad, een poetsvrouw op leeftijd, denkt er net zo over. Ze heeft nog scherpe herinneringen aan de helse septemberdagen van 1985. De lichamen lagen gewoon op de straten. Ja, ik geloof dat zich dat kan herhalen.
Mexico-stad heeft intussen een bevolking van 17 miljoen mensen. Negen miljoen wonen in de stad zelf. Naar schatting 358.000 gezinnen leven in overbevolkte sloppenwijken, oude gebouwen, rivierbeddingen of ravijnen die meteen inklappen bij een krachtige aardbeving. Het historische centrum van de stad is gebouwd op de bodem van een meer, wat het erg kwetsbaar maakt voor overstromingen en seismische activiteit.
De Mexicaanse ondergrond is behoorlijk instabiel: gemiddeld beweegt de aarde er 20.000 keer per jaar. De voorbije 20 jaar is het land 400 keer getroffen door een aardbeving van meer dan vijf op de schaal van Richter. Centraal-Amerika is uiteindelijk gedoemd, zeggen geologen, om afgescheiden te worden van de rest van het continent door de bewegingen van de aardplaten.
In één van de herdenkingsceremonies zei de Mexicaanse president Vicente Fox gisteren (maandag) dat de ramp van 19 september 1985 ook positieve gevolgen heeft gehad voor Mexico. Terwijl de politie en het leger onder leiding van de Institutionele Revolutionaire Partij (PRI) verlamd toekeken, namen de overlevenden de reddingsoperatie zelf in handen. Het was het begin van een actieve en mondige burgerbeweging die zou leiden tot het einde van de almachtige PRI. Er ontstonden organisaties die na de ramp aantoonden dat de corrupte PRI-ambtenaren het niet nauw namen met de veiligheidsvoorschriften in de bouwsector. Een nieuwe, democratische samenleving werd toen geboren, zei Fox.
De aardbeving was ook het begin van een stadsvlucht die nog steeds aan de gang is. De catastrofe zorgde ervoor dat meer dan 700.000 inwoners van Mexico-stad permanent naar de voorsteden vertrokken, blijkt uit cijfers van het Nationaal Instituut voor Statistiek. Tussen 1960 en 1998 verdubbelde de bevolking in het centrum van de stad, maar aan de rand van de stad verveelvoudigde de bevolking.
De voorstad blijft groeien: arme families bezetten er land en de rijken bouwen er luxewijken. De bevolking van Mexico-Stad zal de komende jaren nog stijgen (20 miljoen in 2010), maar omdat de stad uitdijt van 160.000 naar 200.000 hectare, daalt de bevolkingsdichtheid van 111 mensen naar 102 mensen per hectare. (MM/PD)