‘Migranten zijn ambassadeurs van hun thuisland’

Wat is het grootste misverstand over migratie anno 2010?
De Boeck: ‘Er bestaat een verkeerd beeld in Europa dat de grootste migratiegolf die van ontwikkelingslanden in het Zuiden naar het Noorden is. De huidige migratie van het Zuiden naar Europa stelt nochtans weinig voor in vergelijking met de Zuid-Zuidmigratie, die er trouwens altijd al is geweest. Als we voor stabilisatie in het Zuiden zorgen –onder andere in de landen van Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan (de ACS-regio)– zullen de inwoners uit het Zuiden niet meer naar het Noorden migreren.’
‘Met het Observatorium over Migratie willen we autoriteiten informeren over hoe ze migratie in hun voordeel kunnen ombuigen. Migranten verlichten onder andere het overheidsbudget door zelf geld te investeren in de uitbouw van het dorp of stad waar ze vandaan komen.’
Wat zijn op wereldvlak de grootste migratieuitdagingen?
De Boeck: ‘We moeten in de eerste plaats de arbeidersmigratie reguleren. Door de economische crisis is de kloof tussen Noord en Zuid nog vergroot. Veel mensen in het Zuiden zien migratie als de enige kans om te overleven. Belangrijk is dat het Noorden gaat beseffen dat dit alles een uitloper is van de mislukte Zuid-Zuidmigratie.’
‘Vooral in Centraal-Afrika hebben rijkere landen zoals Angola en Kameroen meer Afrikaanse migranten aangetrokken dan ze aankunnen. Het gaat om mensen op zoek naar werk, maar ook om vluchtelingen uit landen waar recent een conflict woedde –zoals Angola, Congo-Brazzaville en Kameroen. Doordat er geen opvang is voor alle migranten, worden velen van hen uitgebuit. En dan bedoel ik niet alleen vrouwenhandel; de grootste groep is die van mannen die als moderne slaven moeten werken.’
Zorgt de klimaatverandering voor nieuwe migratiegolven?
De Boeck: ‘In de Afrikaanse Sahelregio zorgt het opdrogen van meren en rivieren er voor dat nomaden zich moeten verplaatsen naar gebieden waar wel nog water is. Het probleem is dat ze naar gebieden trekken waar al weinig hulpbronnen aanwezig, die ze vervolgens in sneltempo opgebruiken. Dat leidt natuurlijk tot conflicten met de oorspronkelijke bevolking. De hele groep wordt verplicht terug op zoek te gaan naar water en uiteindelijk krijg je een domino-effect, waardoor alle hulpbronnen uitgeput raken. Met ons Observatorium willen we de autoriteiten bewust maken van deze problematiek en helpen efficiënte maatregelen te nemen.’
Hoe zal uw observatorium concreet werken?
De Boeck: ‘Naast de intellectuele samenwerking met lokale universiteiten, VN-organisaties en studiecentra willen wij overheden sensibiliseren en civiele gemeenschappen versterken. We werken daarvoor samen met het consultancybedrijf WYG International, dat civiele gemeenschappen helpt zich te organiseren. WYG zet autoriteiten ook aan om rekening te houden met de aanbevelingen van de verenigingen.’
‘We willen een verbinding vormen tussen die twee groepen en zo een bottomup-benadering instellen. Als migranten zich verenigen, kunnen wij inspelen op de adviezen die zij ons vanuit hun ervaringen geven.’
Vindt u het te rechtvaardigen dat Europa zijn grenzen steeds meer sluit?
De Boeck: ‘Het is noodzakelijk dat de politiek in Europa migratie goed reglementeert. De bevolking zal bij ongecontroleerde migratie toch in opstand komen. Dan krijg je toestanden zoals in Oostenrijk een paar jaar geleden (in 2008 haalden de extreemrechtse partijen FPÖ en BZÖ bij de parlementsverkiezingen in Oostenrijk samen bijna dertig procent van de stemmen, af), waarbij mensen hun frustraties uiten door op extreem-rechts te stemmen.’
Wat denkt u van het systeem waarbij mensen met een arbeidscontract in functie van de noden van de arbeidsmarkt in Europa komen wonen en werken?
De Boeck: ‘Aan de ene kant is dat positief, want die migranten zullen zich beter integreren wanneer ze een job hebben. Anderzijds bestaat het gevaar dat alleen hoogopgeleiden aanvaard worden. Dat zou zorgen voor een braindrain in de ontwikkelingslanden en het lokale iniatief hinderen. Wat we zeker moeten verzekeren, is dat de migranten hun rechten niet verliezen als ze terugkeren naar hun thuisland. Zo moeten migranten hun pensioen kunnen “meenemen” naar hun land van origine.’
Biedt migratie ook kansen?
De Boeck: ‘Zowel voor individuen en gemeenschappen kan het een verrijking vormen. Neem nu het voorbeeld van vrouwen in ontwikkelingslanden. Een vrouw die migreert kan een actievere rol aannemen en meer verantwoordelijkheid krijgen. Ze kan bijvoorbeeld de situatie van vrouwen op het gebied van seksualiteit en besnijdenissen aankaarten, en zo de hele gemeenschap verbeteren. Het is niet altijd een win-winsituatie, maar vaak kunnen migranten positieve culturele veranderingen mee in gang zetten en worden ze er zelf ook beter van.’
‘Soms zetten migranten projecten op in hun thuisland –de bouw van een ziekenhuis bijvoorbeeld. Dat vormt een welkome aanvulling op het werk van de overheden. Migranten worden ook vaak ambassadeurs van hun thuisland en starten zo een dialoog op tussen landen. Ze zorgen voor netwerken van samenwerking en een betere verstandhouding. Dat is een dimensie van migratie die vaak verborgen blijft.’