Militaire coup houdt Thailand in de greep

De politieke impasse in Thailand is al zes maand aan de gang. Door het invoeren van de krijgswet op dinsdag en de aanhouding van leiders van de twee strijdende partijen slaagde het leger erin de twee partijen aan tafel te brengen voor een onderhandeling, iets wat ervoor onmogelijk bleek. Hoewel het leger initieel ontkende dat ze een coup pleegde, nam ze op donderdag, na welgeteld twee dagen van onderhandelingen, alle twijfel weg.

Toch was de coup ondanks de zes maand durende onrust geen vanzelfsprekendheid. Het afgelopen half jaar dreigde het leger er meermaals mee in te grijpen. Ondanks de 28 doden en meer dan 800 gewonden bleef actie lange tijd uit.

De militaire coup

De uiteindelijke trigger voor de coup is de mobilisatie van de UDD (United Front for Democracy Against Dictatorship), de zogenaamde ‘roodhemden’, die de net afgezette regering van premier Yingluck Shinawatra steunen.

De beslissing van het Grondwettelijk Hof op 7 mei die Shinawatra uit haar ambt zette wordt door de UDD gezien als een uitloper van de invloed van de Thaise elite en in het verlengde hiervan het anti-regeringskamp die het gerechtelijk apparaat domineren. De recente pro-regering rally’s van de UDD die, ondanks de zes maand durende anti-overheid protesten relatief rustig zijn gebleven, hebben als katalysator gediend voor een militaire coup.

De oppositie tegen de regering, bestaande uit de PDRC (People’s Democratic Reform Committee), geleid door Suthep Thaugsuban, organiseert al zes maanden politieke demonstraties tegen de regering. Hierbij bezette ze verscheidene plaatsen in de Thaise hoofdstad Bangkok en pleitte ze voor een ingreep van het leger. De aanstelling van een zogezegde onafhankelijke, niet verkozen regeringsleider die een volksraad leidt, maakte deel uit van de eisen die de anti-regering oppositie nastreefde.

Een verdeelde samenleving

De crisis kent zijn oorsprong in een politiek schisma dat Thailand al lang domineert en echt tot uiting kwam na het aantreden van voormalig premier Thaksin Shinawatra in 2001.

In wezen is de verdeling het gevolg van spanningen tussen de vaak armere plattelandsbevolking (die de vorige premier Thaksin Shinawatra steunen) en een stedelijke elite (vooral middenklasse en royalisten) die hun macht op het Thaise establishment verliezen.

De behoudsgezinde middenklasse, adellijke elite en het leger die het land voor de komst van de Shinawatra regering domineerden, zien hun macht afnemen door de numerieke overmacht van de armere rurale bevolking. Deze vaak door Bangkok genegeerde bevolkingsgroep had in de Shinawatra regering en hun Pheu Thai partij een luisterend oor gevonden. Het puur numeriek overgewicht vertaalde zich in de ene na de andere electorale overwinning voor de Pheu Thai partij.

Ondanks de coup zal er niet veel veranderen in Thailand, de polarisering van de maatschappij zit zeer diep. Thailand kent sinds de democratische ontvoogding van de rurale bevolking de ene crisis na de andere, waarbij steeds een klimaat van alles of niets en wij tegen zij domineert.

De onmogelijkheid om tot compromissen te komen door Phue Thai hardliners die hun politiek overwicht soms misbruiken of de weerspannigheid van een reactionaire elite die wat ‘out-of-touch’ blijkt te zijn met democratische waarden en normen, zetten alles klaar voor een nieuwe politieke crisis.

Het enige wat deze coup bereikt, is de diepe problemen die Thailand ervaart even onder de mat te vegen en de polarisering nog dieper in de Thaise bevolking te etsen.

Coupcultuur?

Toch is de Thaise bevolking niet onbekend met het tafereel van tanks en gewapende militairen in de straten van Bangkok. Sinds de afschaffing van de absolute monarchie in 1932 heeft het leger al 12 succesvolle coups (inclusief de huidige) gepleegd en daarnaast 7 pogingen ondernomen.

Zo kan men stellen dat staatsgrepen een deel uitmaken van de Thaise politieke cultuur die soms tijdelijk soelaas bieden maar niet aan de kern van de dieper liggende problemen raken.

Laurenz Beeckmans is masterstudent Politieke Wetenschappen aan de universiteit van Antwerpen en specialiseert  in de regionale politiek van Zuid-Azië. Hij is voormalig stagiair bij de Belgische Ambassade te Bangkok.