Nieuw ziekenhuis slurpt helft gezondheidsbudget Lesotho op

De unieke financiering van het Queen ‘Mamohato Memorial Hospital’, dat in 2011 open ging in de hoofdstad Maseru, kwam tot stand door bemiddeling van de International Finance Corporation (IFC), de private arm van de Wereldbank.

Critici waarschuwen dat het contract, dat is gesloten voor achttien jaar, de overheid nu al dwingt te bezuinigen op gezondheid en andere diensten, vooral op het platteland, waar 75 procent van de bevolking leeft. “De grote belofte was dat het nieuwe ziekenhuis precies hetzelfde zou kosten als het oude, maar dan met betere resultaten. Dat is duidelijk niet het geval”, zegt Anna Marriott, gezondheidsadviseur bij Oxfam in Groot-Brittannië. “Zelfs op het moment dat het contract werd getekend in 2009 waren de kosten al veel hoger opgelopen dan afgesproken.”

Marriott noemt het zorgwekkend dat in de overeenkomst is afgesproken dat een privaat bedrijf 25 procent rendement moet halen. “Dat is fenomenaal hoog. En dat de Wereldbank in een dergelijke deal adviseert is echt opvallend. Het lijkt er eerder op dat de IFC heeft onderhandeld namens het bedrijf en niet namens de regering.”

In een eerder deze week gepubliceerd rapport schrijft Marriott dat het nieuwe ziekenhuis jaarlijks ongeveer 67 miljoen dollar kost, driemaal zoveel als het oude. Momenteel gaat ongeveer 51 procent van het nationale budget voor gezondheidszorg naar het ziekenhuis, terwijl op diensten op het platteland, inclusief voor landbouw en onderwijs, wordt bezuinigd.

Basiszorg

Hoewel de regering van Lesotho een aanzienlijke verhoging van het gezondheidsbudget heeft voorgesteld voor de komende jaren, zal een groot deel van dat budget – ongeveer 84 procent – opgaan aan het nieuwe ziekenhuis. De meeste mensen in Lesotho kunnen echter geen gebruik maken van de faciliteiten.

“Veel mensen zijn twee dagen of langer onderweg om in de stad te komen”, zegt Lehlohonolo Chefa, directeur van de Associatie voor Consumentenbescherming (CPA) in Lesotho en medeauteur van het rapport. “Lange tijd heeft de overheid de basiszorg op het platteland overgelaten aan de Christian Health Association van Lesotho. Maar nu gaat het grootste deel van het geld naar de financiering van het federale hospitaal, ten koste van die basiszorg.”

Het Queen Mamohato Hospital is in de plaats gekomen van een ziekenhuis dat al een eeuw oud was. Iedereen was het erover eens dat dat gebouw gerenoveerd of afgebroken moest worden. Toen de regering van Lesotho echter aanklopte bij de Wereldbank voor financiering, doorgaans de aangewezen plek voor een dergelijk project, werd zij doorverwezen naar de IFC, die de belangrijkste technische advisering voor de deal op zich nam.

Dat proces resulteerde in een contract tussen de regering van Lesotho en Tsepong, een consortium aangevoerd door Netcare, een Zuid-Afrikaans bedrijf met lange ervaring in de private gezondheidszorg. Critici wijzen op een reeks problemen in het onderhandelingsproces en de structuur van het uiteindelijke contract. Ook zouden maar twee bedrijven betrokken zijn bij de aanbesteding. Verder werd een veel te lage inschatting gemaakt van het aantal patiënten dat het ziekenhuis bezoekt. De regering moet Tsepong betalen voor elk extra bezoek.

De prioriteiten van Tsepong blijken ook niet die van de regering te zijn. Lesotho heeft bijvoorbeeld het op twee na hoogste aantal besmettingen met hiv/aids ter wereld, maar het nieuwe ziekenhuis heeft de zorg aan deze patiënten juist verminderd, zegt Chefa. “Het grootste deel van de hiv/aids-behandelingen wordt niet geleverd door het nieuwe ziekenhuis”, zegt hij. “Hiv/aids-zorg is niet winstgevend. Mensen moeten daarvoor dus elders aankloppen. Dat is ook het geval met geestelijke gezondheidszorg.”

Geheimzinnig

De IFC zegt nog steeds achter de bredere doelstellingen van het project te staan. “De Wereldbank Groep deelt de zorgen van Oxfam dat het gezondheidsnetwerk in Lesotho overbelast wordt, nu er meer vraag is naar basiszorg dan verwacht”, zegt Geoffrey Keele, woordvoerder van de IFC in een verklaring. “De Wereldbank Groep steunt de regering van Lesotho bij het versterken van de gezondheidszorg, zodat alle inwoners van het land, vooral de armsten, de zorg kunnen krijgen die nodig is.”

Keele wijst erop dat het project de kwaliteit van de zorg verbeterd heeft voor ongeveer een kwart van de bevolking en dat het sterftecijfer in het nieuwe ziekenhuis met 41 procent gedaald is. De IFC is van plan om ook in andere landen soortgelijke projecten op te zetten en adviseert momenteel bij projecten in Nigeria en Benin.

Oxfam wil dat de Wereldbank de rol van de IFC in het project in Lesotho onderzoekt. Chefa van de CPA zegt dat de regering het contract open moet breken. “Opnieuw onderhandelen is de enige manier om uit deze chaos te komen. Of dat mogelijk is, hangt af van de regering en de bereidheid van de IFC om te veranderen”, zegt hij. Veel details uit het contract zijn niet openbaar, zegt hij. “Momenteel wordt erg geheimzinnig gedaan over het project. Maar als dit een voorbeeld is voor andere landen, waarom kan er dan niet meer openheid zijn?”