Onlusten bedreigen gasexport
Alejandro Campos
24 september 2003
Protesten tegen de beslissing van de Boliviaanse regering om gas via een Chileense haven uit te voeren naar Noord-Amerika, dreigen het Andes-land helemaal lam te leggen. Gewelddadige oppositiegroepen barricaderen de belangrijkste invalswegen naar de hoofdstad La Paz. Terwijl de oppositie een front vormt tegen de Boliviaanse president Gonzalo Sánchez de Lozada, groeit ook de spanning met Chili.
Sinds de Boliviaanse regering begin vorige week aankondigde dat ze vloeibaar aardgas per schip uit een Chileense haven naar Mexico en de Verenigde Staten zou uitvoeren, spelen boze boeren en vakbondslui een kat-en-muis-spelletje met het Boliviaanse leger. De tegenstanders van de uitvoer nemen het niet dat de grote gasmaatschappijen slechts achttien procent van hun winst aan de Boliviaanse staat moeten afstaan. Met zware stenen blokkeren actievoerders de belangrijkste verkeersaders van het land. Het leger ruimt ze wel op, maar ’s anderendaags liggen de rotsblokken er weer.
Vorige zaterdag sloegen de acties om in gewelddadig verzet. Een militair escorte dat buitenlandse toeristen wilde ontzetten, werd aangevallen door gewapende boeren in Warisata, een plaats op 150 kilometer ten westen van La Paz. Drie boeren en twee soldaten kwamen om het leven. Alles bij mekaar kostten de onlusten al zeven mensenlevens.
Bolivia zou met 1,5 triljoen kubieke meter over de grootste aardgasreserves van Latijns-Amerika beschikken. De socialistische oppositieleider Evo Morales, de voorman van de cocaboeren en voormalig presidentskandidaat voor de Movimiento al Socialismo (MAS), richtte maandag de “Defensieorganisatie van het aardgas” op. Morales, die de gewapende aanvallen tegen de ordediensten niet leidt maar wel steunt, eist dat de Boliviaanse staat een commissie van ministens vijftig procent op de buitenlandse gasverkoop eist. Als de regering met geweld optreedt tegen de blokkades van de boeren, dreigt Morales met een algemene staking die de gasuitvoer helemaal kan lam leggen.
Omdat Bolivia zelf geen havens heeft, moest het een akkoord sluiten met Peru of Chili om het aardgas in vloeibare vorm naar Noord-Amerika te kunnen verschepen. De keuze viel op een overeenkomst van 99 jaar met Chili, een land dat op het einde van de negentiende eeuw tijdens een oorlog met de steun van het Britse rijk beslag legde op het enige stuk van het Boliviaanse grondgebied dat aan de Stille Oceaan grensde. Die kwestie ligt nog altijd gevoelig bij de Boliviaanse bevolking.
De Chileense consul in La Paz, Fernando Urrutia, zorgt ondertussen voor kwaad bloed bij de Boliviaanse regering. Hij raadde zijn Chileense landgenoten aan weg te blijven uit Bolivia. Waarnemers vermoeden dat Chili vreest dat Bolivia onder druk van de publieke opinie het akkoord over het gastransport wil herzien en dat Santiago daarom op zijn beurt La Paz onder druk wil zetten.