Onrust onder boeren over landonteigening

Het Namibische parlement nam vorig jaar een landhervormingswet aan die de regering toestaat om land te onteigenen tegen compensatie. Blanke landeigenaren die hun grond nauwelijks gebruiken voor landbouw, krijgen de gelegenheid die grond vrijwillig te verkopen. Die politiek is te vrijblijvend en leidt niet tot het gewenste resultaat, zei Gurirab. Het proces is vertraagd doordat de grondprijzen kunstmatig zijn opgedreven en doordat er te weinig productief land beschikbaar is.

Net als andere landen in de regio, heeft Namibië te maken met een onevenredige verdeling van land tussen blank en zwart, die dateert uit de koloniale tijd. Hoewel de premier niet zei welk land onteigend wordt, wordt algemeen aangenomen dat boerderijen waar de eigenaar afwezig is, het grootse risico lopen.

De Namibia Agricultural Union (NAU), een overkoepelend orgaan van commerciële boeren, wil nu van de regering weten wat de criteria zijn op grond waarvan onteigend wordt. Financiële instellingen gaan investeringen in agrarische bedrijven als risicovol beschouwen. Banken worden terughoudend in het verstrekken van leningen. De vraag is: krijgen we hier Zimbabwaanse toestanden?, zegt Jan de Wet van de NAU.

Sinds 2000 voert Zimbabwe een agressieve landhervormingspolitiek. Meer dan 4.000 boerderijen van blanke boeren werden onteigend. Een aantal van die bedrijven wordt nu gerund door zwarte boeren. De nieuwe landeigenaren zouden door gebrek aan ervaring echter niet in staat zijn de landbouwopbrengsten op peil te brengen. Ook gaan er geruchten dat grond verdeeld is onder regeringsfunctionarissen en vrienden van de Zimbabwaanse president Mugabe.

De ontevredenheid over het bezit van landbouwgrond nam de afgelopen maanden in Namibië toe doordat zwarte landarbeiders na tientallen jaren werk plotseling ontslagen werden. De ontslagen hadden ruzies tussen landeigenaren en vakbonden tot gevolg. De boeren moeten zich realiseren dat ze geen pensioen of andere compensatie betalen aan hun werknemers. Die werken soms tientallen jaren op het bedrijf en als ze oud worden, worden ze op straat gezet en moet de overheid het maar oplossen, zegt Alfred Angula, secretaris-generaal van de Namibia Farm Workers Union. De vakbond riep vorig jaar op tot de bezetting van landerijen van boeren die hun werknemers ontslaan.

Gurirab heeft zowel de blanke landeigenaren als de zwarte landarbeiders gewaarschuwd om met de overheid samen te werken en niet op eigen houtje actie te ondernemen. Naast onteigeningen wordt de politiek van vrijwillige overdracht van grond tegen betaling gewoon voortgezet. Verschillende oppositiepartijen beschouwen Gurirabs aankondiging als een verkiezingsstunt. In december zijn er verkiezingen in Namibië. President Sam Nujoma zal dan naar verwachting terugtreden.