Oorlog tegen SARS deint uit in cyberspace
Antoaneta Bezlova
16 mei 2003
De Chinese autoriteiten hebben deze week 107 mensen gearresteerd die ervan verdacht worden wilde geruchten te verspreiden over de longziekte SARS via sms en via het internet. Praatjesmakers zorgen volgens de overheid voor paniek in diverse steden door onder meer verkeerde cijfers over het aantal infecties de wereld in te sturen. Waarnemers zeggen dat de Chinese autoriteiten oogsten wat ze zelf gezaaid hebben door zelf geen objectieve informatie te verspreiden.
De arrestaties, die plaatsvonden in 17 provincies en steden, tonen dat de regering hard wil optreden tegen de informele kanalen waarmee de Chinese bevolking zichzelf op de hoogte houdt van de ontwikkeling van de ziekte. Internet en sms werden bij het begin van de crisis de geheime wapens van het grote publiek. De bevolking werd aanvankelijk in het ongewisse gelaten door de overheid, die in de eerste weken een radiostilte afkondigde. Voor 27 april was er van overheidswege geen enkele communicatie over wat toen al een epidemie was.
Volgens de overheid gebruiken de arrestanten “SARS als excuus om geruchten te verspreiden en een sociale paniek te veroorzaken. Dat ondermijnt de strijd tegen de ziekte en bedreigt de openbare orde. Tussen de informele stroom van informatie zit inderdaad heel wat onzin. Zo circuleren er honderden folkloristische tips om SARS te ontlopen: azijn, kauwgom, kruidnagel en look zijn volgens sommigen de beste wapens zijn tegen het virus. Aan mensen die reeds drager zijn, wordt het eten van gebraden varkensribbetjes aanbevolen - zo zouden de longen blijven werken. Het drinken van de lokale sterke drank ‘Baijiu’ en kettingroken wordt versleten als één van de beste preventietechnieken.
De informatie die dagelijks wordt uitgewisseld via elektronische weg neemt met de dag toe. Voor veel stadsbewoners is het een uitstekend tijdverdrijf in de zelf opgelegde quarantaine van het eigen huis. China telt intussen meer dan 60 miljoen internetgebruikers. Ik surfte drie keer per dag naar sina.com (één van de populairdere portalen), getuigt Wang Xuan, een media-werknemer. Ik wilde op de hoogte blijven van de dodentol en van de plaatsen in de stad die ik beter vermijd.
Toch lijkt de golf van arrestaties niet enkel ingegeven door de foutieve informatie die wordt verspreid. De omvangrijke ‘internetpolitie’ in China, die nauw toekijkt op wat er op het net zoal verschijnt, stoorde zich ook aan het groeiende online protest tegen de quarantaine-politiek van Peking. Maar liefst 18.608 mensen zijn daar momenteel afgesloten van de buitenwereld.
Intussen zijn ook de eerste samenzweringstheorieën opgedoken. Eén theorie luidt dat SARS een biologisch wapen is dat door de VS wordt ingezet om China, een opkomende supermacht, onder de duim te houden. Mijn vader is een oud lid van de Communistische Partij en hij zweert dat de Amerikanen een geheim geneesmiddel hebben tegen SARS, verzekert Xiong Jiayan, een bakker in Peking.
Toch blijft de Chinese bevolking erg argwanend tegen de officiële berichten over SARS. Daarin is de afgelopen dagen sprake van dalende infectiecijfers. Maandag zakte het aantal gerapporteerde nieuwe infecties onder de honderd gevallen. Liang Wannian, de ondervoorzitter van het Gezondheidsbureau in Peking, verklaarde dat het aantal SARS-gevallen in de hoofdstad daalt, maar dat klopt volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) niet. “Het is te vroeg om vast te stellen of de ziekte al dan niet piekt, verklaarde Yong-Wook Lee van de WGO. Al was het maar omdat Peking 1.500 vermoedelijke gevallen telt - die vertonen tekenen van SARS maar worden niet in de statistieken opgenomen. Volgens de WGO zijn tot dusver 252 Chinezen bezweken aan de ziekte en werden zo’n 5.000 mensen geïnfecteerd sinds 12 mei. China neemt daarmee 65 procent van alle SARS-gevallen ter wereld voor zijn rekening.