Palestijnse kwestie staat terrorismeverdrag in de weg

Toen de Srilankaan Rohan Perera acht jaar geleden verkozen werd als voorzitter van het Ad Hoc Comité voor Terrorisme van de Verenigde Naties, voorspelde een Westerse diplomaat hem een ‘voorzitterschap voor het leven’. De Verenigde Naties zouden het nooit eens raken over een wettelijke definitie van terrorisme.

De voorspelling van de Westerse diplomaat kwam uit. VN-baas Kofi Annan kondigde gisteren (donderdag) aan dat de commissie juridische zaken van de VN geen eensgezindheid had gevonden over een ontwerptekst. Het ging om de 14de en waarschijnlijk laatste versie van wat het meest omvattende verdrag tegen het terrorisme had moeten worden.

De VN heeft al dertien verdragen tegen het terrorisme, maar geen werkt naar behoren. In de teksten kwamen over de jaren heen thema’s aan bod als bomaanslagen, de financiering van het terrorisme, nucleair terrorisme, vliegtuigkapingen, geweld op luchthavens, misdaden tegen diplomaten, gijzelingen en piraterij op zee. Geen van de dertien teksten bevat echter een welomschreven invulling van het begrip ‘terrorisme’.

De Palestijns kwestie leidde opnieuw tot te grote onenigheid met de Arabische landen. Voornamelijk over de opname van punten die handelden over de strijd tegen bezetting en de bevoegdheden van een regeringsleger was er teveel onenigheid. Het ging immers over de Israëlische bezetting van de Palestijnse gebieden. Een Arabische diplomaat vat de patstelling samen: Zolang de Palestijnse kwestie niet opgelost is, zal er geen akkoord bereikt worden over de definitie van terrorisme. Vooral de Arabische landen nemen een stugge positie in over de begrippen ‘terrorist’, ‘vrijheidsstrijder’ en ‘staatsterreur’.

VN-secretaris Annan gaat nu de verschillende lidstaten raadplegen in een ultieme poging om nog voor september 2006 tot een akkoord te komen. Toen de wereldleiders in september samenkwamen in New York hadden ze nog plechtig beloofd om het verdrag te finaliseren voor het eind van dit jaar, en in extremis tegen midden 2006.

In een rapport van vorig jaar concludeerde het Panel voor Gevaren, Uitdagingen en Verandering van de VN, dat het de VN in de strijd tegen het terrorisme aan een duidelijke strategie ontbrak. Dat had alles te maken met het onvermogen van de lidstaten om tot een antiterrorismeverdrag te komen, met daarin een definiëring van het begrip ‘terrorisme’.

Het rapport zegt ook dat een akkoord over een definitie over twee punten struikelt. Landen als Syrië en Libanon willen dat landen die het leger inzetten tegen burgers onder de noemer ‘staatsterreur’ kunnen vallen. Het VN-Panel is het daar niet mee eens. De wettelijke mogelijkheden om staten te bestraffen, zijn reeds veel uitgebreider dan die voor niet-statelijke actoren. Die extra bepaling is dan ook geen onoverkomelijk gemis in de definitie.

Een tweede struikelblok is de eis dat een volk onder buitenlandse bezetting het recht heeft om zich te verzetten. Die vrijheidsstrijd zou niet onder de noemer ‘terrorisme’ mogen vallen. Het recht om zich te verzetten, wordt door sommigen gecontesteerd, noteerde het Panel. Maar dat is niet de centrale kwestie. Waar het om draait is dat een bezetting nooit rechtvaardigt dat er burgers geviseerd en gedood worden.

Syrië heeft laten weten dat het tegen alle vormen van terrorisme is, of dat nu door individuen, groepen of staten bedreven wordt. De Syriërs hebben ook gezegd dat ze zullen blijven aandringen op een wettelijke definitie van terrorisme, die losstaat van de rechtmatige strijd om zich te bevrijden van buitenlandse bezetters.

Annan heeft de lidstaten die de vorige 13 verdragen over terrorisme nog niet hebben ondertekend, gevraagd om dat wel te doen. Hij heeft er ook bij de Algemene Vergadering op aangedrongen verder werk te maken van een strategie tegen het terrorisme. (JP/MM)