Politieke instabiliteit hindert zorg voor moeders

“Afrikaanse landen die goed scoren op zorg voor moeders, zijn meestal de landen waar al langere tijd stabiliteit heerst”, zegt Lucien Kouakou, regiodirecteur van de International Planned Parenthood Foundation (IPPF) in Afrika. “Dat laat zien dat stabiliteit van fundamenteel belang is voor ontwikkeling. Als die er niet is, worden er andere prioriteiten gesteld.”

Nigeria en de Democratische Republiek Congo, allebei rijk aan grondstoffen én conflicten, kampen nog steeds met hoge moedersterftecijfers van meer dan 1000 doden per 100.000 geboorten. In door oorlog verscheurde landen zoals Somalië, is de moedersterfte met meer dan 1200 doden per 100.000 geboorten nog hoger, blijkt uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uit 2011.

“In West en Centraal-Afrika heerst veel politieke instabiliteit. Ondanks het feit dat veel van die landen rijk zijn als je kijkt naar hun natuurlijke hulpbronnen, scoren ze het slechtst op moederzorg”, zegt Kouakou.

Economische gevolgen

In Afrika ten zuiden van de Sahara sterven elke dag 550 vrouwen bij de bevalling. In hogeinkomenslanden ligt dat cijfer volgens de WHO op vijf per dag. Het risico dat een vrouw in een ontwikkelingsland sterft aan een complicatie van de zwangerschap, is 36 keer hoger dan voor een vrouw in een geïndustrialiseerd land.

“Hoge moedersterfte heeft verstrekkende gevolgen. Niet alleen voor het gezien, maar voor de hele gemeenschap”, zegt Edith Boni-Quattara, plaatsvervangend landvertegenwoordiger van het VN-Bevolkingsfonds (Unfpa) in Ivoorkust.

Omdat moeders meestal de belangrijkste zorgverleners zijn, heeft hun gezondheid, en vooral hun dood, direct invloed op het welzijn van de rest van de familie. “De dood van een moeder heeft negatieve impact op alle aspecten van het kinderleven, inclusief voeding, gezondheid en onderwijs”, zegt Boni-Quattara.

Het overlijden van moeders heeft bovendien gevolgen voor de economie, zegt ze. “Wereldwijd gaat er jaarlijks voor 15 miljard dollar aan productiviteit verloren door moedersterfte”

Wapens

Ondanks deze indicatoren is moederzorg in veel landen nog lang geen nationale prioriteit. Zodra overheden geconfronteerd worden met politieke dreigingen of humanitaire nood, wordt het eerst bezuinigd op investeringen in gezinsplanning en de zorg voor moeders en kinderen, zegt Kouakou.

Meer dan een derde van de vrouwen in Afrika ten zuiden van de Sahara heeft momenteel geen toegang tot prenatale gezondheidsdiensten. Zeventig procent krijgt geen postnatale zorg, volgens het Unfpa. In West en Centraal-Afrika heeft minder dan 15 procent van de vrouwen de mogelijkheid tot anticonceptie en gezinsplanning.

De beschikbare budgetten gaan in instabiele landen voor een disproportioneel deel op aan defensie, zegt Kouakou. “De meeste openbare ziekenhuizen hebben moeite de juiste zorg te leveren en zitten continu met tekorten aan medicijnen. Maar als je een militair kamp bezoekt in hetzelfde land, zie je wel de nieuwste wapens.”

Honger en armoede

Een andere prioriteit van de regeringen ligt vaak bij de strijd tegen honger en armoede, tevens het eerste van de acht Millenniumdoelen (MDG’s) van de Verenigde Naties. Landen hebben beloofd voor 2015 deze ontwikkelingsdoelen te halen.

In Afrika ten zuiden van de Sahara is het aantal mensen dat van minder dan 1,25 dollar per dag moet leven, in de afgelopen twintig jaar slechts licht afgenomen. In 1990 leefde 58 procent van de bevolking onder de armoedegrens van 1,25 dollar, in 2005 was dat 51 procent, blijkt uit de laatste cijfers van de Wereldbank.

Zolang Afrikaanse landen arm blijven, zullen investeringen in seksuele zorg en zorg voor moeders minimaal blijven, zeggen experts. Veel landen zullen daarom moeite hebben om de drie gezondheidsdoelen MDG 4, 5 en 6 te halen. MDG4 is gericht op het verminderen van de kindersterfte met twee derde, MDG5 moet de moedersterfte met drie kwart verminderen en vrouwen betere toegang geven tot seksuele gezondheidszorg, en MDG6 is gericht op de strijd tegen hiv/aids, malaria en andere ziekten.