Radiohoorspel geeft stem aan mishandelde vrouwen in Oeganda

De ouders van de vijftienjarige Taboni weten niet wat gedaan. Hun dochters is verkracht door de commandant van het vluchtelingenkamp waar ze wonen. Als ze de commandant gaan aangeven bij de politie, weten ze niet wat de gevolgen zullen zijn. Taboni’s vader en haar tante denken dat het beter is geen klacht in te dienen maar de commandant te overtuigen van Taboni als vrouw te nemen.
In het noorden van Oeganda, met zijn 1,4 miljoen vluchtelingen, had het verhaal gerust waar kunnen zijn. Maar in dit geval is het een scenario voor een reeks hoorspelen die in wekelijkse afleveringen op de lokale radio te horen zijn. In de regio heerst al twintig jaar een burgeroorlog tussen het regeringsleger en de rebellen van het Lord’s Resistance Army. Net als in vele andere Afrikaanse landen zijn het niet de vrouwen die de oorlog begonnen, maar zijn ze wel het grootste slachtoffer.
Het verhaal gaat verder. De vrees van Taboni’s moeder wordt bevestigd: haar dochter is besmet geraakt met het aidsvirus. Als ze het resultaat van de test aan de rest van de familie meedeelt, barst iedereen in huilen uit. Uiteindelijk stappen ze toch naar de politie, maar dat wordt het begin van een lange lijdensweg. Om een verkrachtingszaak hard te maken, is er een rapport van een erkende dokter nodig. Die vraagt voor het onderzoek meer geld dan Taboni’s familie kan betalen.

Populairste medium

De initiatiefnemers kozen voor het medium radio omdat dat in Afrika het grootste bereik heeft. Volgens een rapport uit 2007 van de onderzoeksfirma Steadman Group lezen twee op tien Afrikanen de krant, kijken drie op tien televisie en luisteren negen op tien naar de radio.
Open Cage begon als een workshop scenarioschrijven voor 15 lokale vrouwen. Onder begeleiding van het Amerikaanse International Women’s Tribune Centre maakten ze van uit leven gegrepen verhalen kant-en-klare scenario’s voor een reeks hoorspelen. Beatrice Birungi, een van de leden van het team, is trots over de impact die ze met haar kleine groep heeft gehad op de grotere gemeenschap.
“Wat we eigenlijk wilden doen was VN-resolutie 1325 in de praktijk brengen door middel van een radioprogramma”, zegt Beatrice. Resolutie 1325 van de VN-Veiligheidsraad roept op meer vrouwen te betrekken in beslissingsorganen die conflicten moeten voorkomen, beheren of oplossen.
Vrouwen in conflictgebieden zijn bijzonder kwetsbaar voor seksistisch geweld, zegt Margaret Sentamu van de Uganda Media Women’s Association, een vereniging van vrouwelijke beroepsjournalisten. Vrouwen hebben het moeilijk om zich te verweren, omdat de daders vaak connecties hebben met de politie of zelf agenten of soldaten zijn.
De reeks hoorspelen moet vrouwen ertoe aanzetten het geweld niet lijdzaam te ondergaan en hen ervan overtuigen dat ze een actieve rol kunnen spelen in de politiek en de vredesopbouw. Omdat de verhalen uit het leven gegrepen zijn, is het voor de luisteraars niet moeilijk om zich met de personages te identificeren.
Ook Taboni wordt uiteindelijk een soort rolmodel. Ze gaat in therapie en vormt een werkgroep om vrede en rust te brengen in haar gemeenschap. Je kan alleen maar hopen dat een happy end in Oeganda niet beperkt blijft tot het domein van de fictie.