Twee miljoen mensen de straat op tegen controversieel uitleveringsdecreet
Regeringshoofd biedt persoonlijke excuses aan na massale protesten in Hongkong
Lorenzo Buti
18 juni 2019
Twee miljoen mensen kwamen de voorbije dagen in Hongkong op straat om het ontslag te eisen van regeringshoofd Carrie Lam. Die biedt persoonlijke verontschuldigingen aan voor het controversiele uitleveringsdecreet.
Demonstratie op 16 juni in Hongkong
VOA / Tang Huizhen (CC0)
De Hongkongse regeringsleider Carrie Lam heeft haar persoonlijke verontschuldigingen aangeboden voor het controversiële decreet dat politieke gevangenen dreigt uit te leveren aan China. Er bestaan echter twijfels of haar verontschuldigingen de politieke rust in Hongkong kunnen doen wederkeren.
In haar eerste publieke optreden sinds de massale protesten afgelopen zondag nam Lam resoluut de schuld op zich. Ze bood haar ‘oprechte verontschuldigingen’ aan voor de ‘controverses, conflicten en angsten’ die ze had veroorzaakt. Ze verkondigde dat, ondanks de protesten, iedereen ‘dezelfde passie voor Hongkong deelde’. Lam erkende haar eigen falen om Hongkong als ‘één gemeenschap te laten vooruitgaan’. Concrete maatregelen die tegemoet zouden kunnen komen aan de wijdverspreide onvrede bleven echter uit.
De recente opstanden zijn de nieuwste poging van Hongkongse burgers om hun samenleving te democratiseren.
De persoonlijke verontschuldigingen kwamen er nadat op zondag 16 juni bijna twee miljoen burgers de straat opgingen om te demonstreren tegen een decreet dat het mogelijk zou maken om verdachten van criminele feiten uit te leveren aan China. De Chinese overheid beweert dat de maatregel noodzakelijk is om te voorkomen dat Hong Kong een crimineel schuiloord wordt. Critici vrezen echter dat de Chinese overheid via deze maatregel politieke tegenstanders en dissidenten zal kunnen onderwerpen aan Chinese rechtbanken, waar hen geen eerlijk proces te wachten staat.
Het protest was het derde en voorlopig grootste sinds het begin van de mobilisaties op zondag 9 juni. Na hardhandig optreden door ordediensten breidde de roep om politieke verandering zich steeds verder uit. Demonstranten eisen de afschaffing van het uitleveringsdecreet, het ontslag van regeringshoofd Carrie Lam en een uitdrukkelijke veroordeling van het politiegeweld. Hoewel reeds Lam reeds aankondigde om het uitleveringsdecreet op de lange baan te schuiven, werd voorlopig geen enkele eis ingewilligd.
De strijd om soevereiniteit
De politieke mobilisaties van de afgelopen week vormen een acuut hoogtepunt van een langere strijd om de politieke soevereiniteit van de regio. Hongkong, een voormalige kolonie van het Verenigd Koninkrijk, geniet het een unieke verstandhouding tot China dat zich uitdrukt in het principe van ‘één land, twee systemen’. Dit principe staat Hongkong toe om een relatieve autonomie te ontwikkelen inzake binnenlands beleid en de verdediging van grondrechten, zoals het recht op vrije meningsuiting en het recht op politieke associatie.
Toch oefent China sterke druk uit om Hongkong in het gareel te krijgen, waardoor politieke afgevaardigden als het ware twee belangengroepen moet dienen: de Chinese overheid en de Hongkongse bevolking. Carrie Lam is een exponent van deze schizofrene machtsverhouding: Lam maakte carrière als ambtenaar binnen de Honkongse administratie. Haar consensus-georiënteerde positie maakte haar tot de meest geliefkoosde kandidaat van de Chinese overheid, waarna ze door het Hongkongse verkiezingscomité tot regeringshoofd werd verkozen.
Het uitleveringsdecreet is de meest recente manier waarop de Chinese overheid haar controle over Hongkong tracht te verstevigen. Een vorig decreet in 2014, waarbij de Chinese overheid politieke kandidaten in Hong Kong effectief kon screenen op basis van hun aantrekkelijkheid, lag aan de basis van de vreedzame “parapluprotesten”, toen demonstranten wekenlang publieke pleinen innamen.
Democratische opstanden
De recente opstanden zijn dus de nieuwste poging van Hongkongse burgers om hun samenleving te democratiseren. In dit licht lijkt het weinig plausibel dat de verontschuldigingen van regeringshoofd Lam voldoende zullen zijn om de gemoederen te bedaren.
Toch blijft de nabije toekomst voorlopig koffiedik kijken, voornamelijk omdat de protesten duidelijke leiders of woordvoerders ontbreken en men de houdingen van de Hongkongse ordediensten en de Chinese overheid niet kan voorspellen. Al is het naar alle waarschijnlijkheid zo dat, zolang er zich geen systemische oplossingen aandienen, democratische opstanden een permanent deel van de politieke scène in Hongkong zullen blijven uitmaken.