Taliban bereiden Brusselse conferentie voor met aanval, middenveld met sterke verklaring

Terwijl de Taliban de Afghaanse stad Kunduz proberen in te nemen, roepen internationale en Afghaanse organisaties op tot meer transparantie, respect voor mensenrechten en een opschorting van uitzettingen van asielzoekers. Dat laatste gaat in tegen een pas gesloten akkoord tussen de EU en de Afghaanse regering. Vuurwerk op de Afghanistanconferentie in Brussel?

  • © Gie Goris Kaboel, Afghanistan. De ruimte voor ontwikkeling en gewoon leven krimpt in Afghanistan, waar onveiligheid en economische problemen steeds zwaarder wegen. © Gie Goris
  • © Gie Goris Mahmoud Saikal: 'In de aanloop naar de Afghanistan Conferentie in Brussel zetten degenen die de onveiligheid in Afghanistan orkestreren opnieuw aanvallen op om internationale zichtbaarheid voor de Taliban te verzekeren’ © Gie Goris
  • © Gie Goris De militaire vleugel van de luchthaven van Kaboel. De EU en Afghanistan overwegen de bouw van een aparte terminal voor de aankomst van teruggestuurde asielzoekers. © Gie Goris

‘In de aanloop naar de Afghanistan Conferentie in Brussel zetten degenen die de onveiligheid in Afghanistan orkestreren opnieuw aanvallen op om internationale zichtbaarheid voor de Taliban te verzekeren’, schrijft de Afghaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Mahmoud Saikal, op Twitter. Hij verwijst met zijn bericht naar de gecoördineerde Talibanaanval op de noordelijke stad Kunduz, die volgens sommige berichten afgeslagen is terwijl anderen melding maken van Taliban op het centrale plein van de stad, maar ook naar het Talibanoffensief in de provincie Helmand.

Die  aanvallen waren ook zeer aanwezig tijdens de gesprekken die Afghaanse en internationale organisaties maandag voerden in voorbereiding op de internationale conferentie die de EU samen met de Afghaanse regering van nationale eenheid organiseert op dinsdag en woensdag. MO* was als enige medium aanwezig bij deze bespreking.

© Gie Goris

Mahmoud Saikal: ‘In de aanloop naar de Afghanistan Conferentie in Brussel zetten degenen die de onveiligheid in Afghanistan orkestreren opnieuw aanvallen op om internationale zichtbaarheid voor de Taliban te verzekeren’

De onzekerheid over het lot van de inwoners van Kunduz –en met name van iedereen die met de regering verbonden is of die zich ingezet heeft voor niet-gouvernementele organisaties- werd meer dan eens vermeld, onder andere als een pijnlijk actueel voorbeeld van de toenemende onveiligheid in het land.

De regionale context

Mahmoud Saikal, tot voor kort een van de belangrijkste raadgevers van de tweede man in de Afghaanse regering, ceo dr. Abdullah Abdullah, slaagt er in om op 140 tekens niet alleen aandacht te vragen voor de militaire situatie in Afghanistan. Hij voegt er ook aan toe dat de aanvallen opgezet worden door “orchestrators of Afghanistan’s insecurity”. Wie eraan zou twijfelen of hij daarmee naar buurland Pakistan verwijst, kan best zijn interview met de South China Morning Post van zondag 2 oktober eens nalezen.  Catherine Wong schrijft: ‘Saikal zei dat het Pakistaanse leger de Taliban, Al-Qaeda en andere stromannen gebruikt had om een onverklaarde oorlog tegen zijn regionale rivaal India te voeren, onder andere door terroristische groepen te bewapenen en hen toe te laten basissen op te zetten op Pakistaans grondgebied. Afghanistan is op die manier het slachtoffer geworden van een complexe en vijandige verhouding tussen zijn buurlanden, zei Saikal.’

Daarmee plaatst een van de belangrijkste diplomaten van Afghanistan het voortdurende geweld in zijn land pal in het midden van het oplopende conflict tussen de twee nucleaire staten Pakistan en India. Het is dan ook de verwachting dat er in de marge van de Afghanistan Conferentie in Brussel deze week veel diplomatieke activiteit zal zijn om de regionale spanningen te temperen, in de hoop zo tegelijk een open conflict te vermijden én de kansen op veiligheid en vooruitgang in Afghanistan te vergroten.

Er is deze namiddag (dinsdag, 4 oktober) overigens een speciaal High level Event over regionale integratie en welvaart, maar dat is niet toegankelijk voor “buitenstaanders”. Bij het aantreden van de regering Ashraf Ghani werden heel veel inspanningen gedaan om de verhouding met Pakistan te herstellen, na jaren van verwijten onder de vorige president Karzai. Die korte opklaring is echter alweer voorbij, en de huidige regering zit opnieuw op ramkoers met Islamabad.

De migrerende olifant in de kamer

Een ander hot topic dat niet echt op de officiële agenda van de Brussels Conference on Afghanistan staat, is migratie, in het bijzonder de dringende of dwingende vraag vanuit de EU dat Afghanistan op grotere schaal afgewezen asielzoekers uit Afghanistan of van Afghaanse afkomst zou opnemen. Een vertrouwelijke Joint Commission-EEAS non-paper on enhancing cooperation on migration, mobility and readmission with Afghanistan van 3 maart stelt heel duidelijk dat de EU, naast een meer effectieve en duurzame Afghaanse staat, ook ‘de ongeregelde migratie wil aanpakken, met name door de effectieve terugkeer en het opnieuw toelaten [op Afghaans grondgebied] van Afghaanse burgers die onwettig in de EU verblijven’.

Het gaat om aanzienlijke aantallen mensen, stelt de non-paper: in 2015 arriveerden 215.000 Afghanen in de EU op “ongeregelde wijze”. Daarvan dienden er 176.900 een asielaanvraag in. Ondanks een erkenningsgraad die tegen het einde van het jaar opliep tot gemiddeld 60 procent, voorziet het document dat er toch zeker 80.000 mensen zonder wettig verblijf overblijven die op een of andere manier teruggestuurd moeten kunnen worden.

De niet-gouvernementele organisaties die op uitnodiging van de Brits-Ierse Agentschappen voor Afghanistan (BAAG) samenzaten in het Brusselse Marriott hotel, roepen de EU op om alle gedwongen uitzettingen naar Afghanistan op te schorten tot de regering daar in staat is om iedereen op een degelijke manier op te vangen en op weg te zetten naar werk, een onderkomen en integratie in de samenleving.

© Gie Goris

De militaire vleugel van de luchthaven van Kaboel. De EU en Afghanistan overwegen de bouw van een aparte terminal voor de aankomst van teruggestuurde asielzoekers.

We vroegen zowel Marjeta Jager, onderdirecteur-generaal in DG Devco van de Europese Commissie, als Mustafa Mastoor, onderminister van Financiën en bijzonder raadgever voor ceo Abdullah Abdullah, naar een reactie op de Joint Way Forward, zoals het zondag ondertekende akkoord over samenwerking tussen de EU en Afghanistan heet. Beiden hielden het in eerste instantie bij algemene stellingnamen over het vasthouden aan internationaal overeengekomen normen voor migratie.

Op een vraag uit de zaal, of het toch niet vreemd was dat de rijke EU veel minder vluchtelingen uit Afghanistan toeliet dan zowel Iran als Pakistan al decennia opnemen, reageerde Jager echter fel. De samenwerking zoals afgesproken in de Joint Way Forward is op de eerste plaats gericht op het aanpakken van de grondoorzaken van zo veel ongeregelde migratie, beweerde Jager, onder andere de haperende economie en de zwakke rechtsstaat. Volgens haar is inzetten op gedwongen terugkeer ook een manier om de greep van smokkelaars op de migratiestroom te breken.

In de Joint Way Forward is zelfs sprake van het bouwen van een speciale sectie van de luchthaven van Kaboel om de chartervluchten met gedwongen terugkeerders op te vangen. Daarnaast worden programma’s beloofd om programma’s te voorzien om de inschakeling van de terugkeerders te vergemakkelijken.

Om te kunnen terugsturen, voelt de EU overigens ook de behoefte om tot een gemeenschappelijke definitie van “veilige zones” te komen. Een van de deelnemers aan de Afghan Civil Society Organisations conferentie maandag zei –half grappend- dat het er stilaan naar uitziet dat de EU het voldoende gaat vinden als de landingsbaan op de luchthaven als “veilig” omschreven kan worden, want tot daar reikt haar verantwoordelijkheid. Daar is Jager het in elk geval niet mee eens: zij benadrukte het belang dat de EU hecht aan degelijke opvang en omkadering van alle terugkeerders.

De problematiek van gedwongen terugkeer uit Europa komt bovenop de al enorme problemen met vluchtelingen en intern ontheemden waarmee Afghanistan al decennia af te rekenen heeft. Ook de Europese non-paper erkent dat probleem: ‘Er zijn 2,5 miljoen Afghaanse vluchtelingen in Iran, 2,9 miljoen in Pakistan en minstens 100.000 in Turkije. Maar er zijn ook 230.000 Pakistaan vluchtelingen in Afghanistan, naar 1,1 miljoen intern ontheemden.’ Volgens het Afghaanse middenveld gaat het al om 1,4 IDP’s (Internally Displaced Persons). Pakistan startte eerder dit jaar ook al met gedwongen uitzettingen van Afghanen, die soms al decennia in Pakistan verbleven. Volgens de VN Vluchtelingenorganisatie keren er nu al elke dag gemiddeld 500 Afghanen terug vanuit Pakistan.

Marjeta Jager zei in haar inleidende bedenkingen tijden een panelgesprek dat ‘de EU zich zeer goed bewust is van de druk die IDP’s en vluchtelingen leggen op de Afghaanse samenleving’.

Straffeloosheid

‘Als de Afghaanse regering misdaden uit het verleden niet aanpakt, dreigt dat het conflict te verergeren’, schrijven de Afghaanse en internationale middenveldorganisaties in hun verklaring die aan de officiële conferentie bezorgd wordt. ‘Wij maken er ons zorgen over dat de Afghaanse regering vredesakkoorden sluit waarin onvoorwaardelijke amnestie beloofd wordt aan de daders van oorlogsmisdaden. Dat zal het doel van een duurzame vrede niet dichterbij brengen.

Mustafa Mastoor begreep die bezorgdheid, maar benadrukte dat niet alleen de oorlog, maar ook elk vredesakkoord zijn prijs heeft. Volgens hem is het beter die prijs te betalen dan het conflict nog eens met jaren te rekken. Larry Sampler, die de voorbije twee jaar aan het hoofd stond van de missie van USAID in Afghanistan en Pakistan, leek het daarmee eens te zijn. ‘Het is de rol van het middenveld om de overheid op de gevaren te wijzen’, zei hij, ‘maar het is de taak van de overheid om alle belangen af te wegen en dan een duidelijke keuze te maken.’

De middenveldorganisaties dringen sterk aan op meer transparantie en verantwoording door de overheid, maar volgens Mustafa Mastoor is de regering ‘vaak al té transparant’, door onder andere overheidsaanbestedingen online te zetten, die dan misbruikt worden door oppositiekrachten. Marjeta Jager knikte beslist toen Mastoor dit zei.

© Gie Goris

Kaboel, Afghanistan. De ruimte voor ontwikkeling en gewoon leven krimpt in Afghanistan, waar onveiligheid en economische problemen steeds zwaarder wegen.

Vrouwenrechten

Zowel Marjeta Jager als Larry Sampler stelden dat de financiële steun van respectievelijk de EU en de VS voor heropbouw en ontwikkeling van Afghanistan niet wezenlijk zou dalen, en op sommige punten zelfs zou toenemen. Toch klagen de middenveldorganisaties over krimpende budgetten, want veel bilaterale donoren –waaronder België- hebben hun ontwikkelingsinspanningen nog sneller afgebouwd dan hun militaire aanwezigheid in Afghanistan.

De EU zal vanaf volgend jaar zelfs overgaan tot aanzienlijke budgetsteun voor Afghanistan, waarbij de regering in Kaboel jaarlijks meer dan 200 miljoen euro zal ontvangen om haar eigen programma’s mee uit te voeren –al worden daar uiteraard voorwaarden van goed bestuur aan gekoppeld.

Samira Hamidi, die aan het hoofd staat van het Afghan Women’s Network, had als slotboodschap van het panelgesprek een boodschap voor alle donoren: stop ermee projecten en programma’s voor Afghanistan uit te tekenen in hoofdkwartieren in Europa en de VS, geef in de plaats daarvan meer vertrouwen en beslissingsmacht aan de Afghaanse organisaties die met twee voeten in de lokale realiteit staan en veel beter in staat zijn de concrete noden in te schatten én te beantwoorden.

Een voorbeeld daarvan werd eerder gegeven door Palwasha Hassan van het Afghan Women’s Educational Centre. In een discussie over de impact van de toenemende onveiligheid op de onderwijskansen voor meisjes, pleitte zij ervoor om in die gevallen creatieve projecten op te zetten om onderwijs tot bij de meisjes thuis te brengen, ook al lijkt dat van buitenaf misschien toegeven aan de druk van traditie en fundamentalisten om meisjes binnen te houden. ‘Zonder onderwijs is emancipatie onmogelijk’, zei Hassen. ‘En dus moeten we de eerste stap zetten, ook als de omstandigheden dat lijken te verhinderen.’

Verder was er absolute eensgezindheid in de kamer over het belang dat donoren, overheden én middeveld moeten hechten aan vrouwenrechten. ’53 procent van alle programma’s die de EU in Afghanistan heeft, hebben gender als een van de belangrijkste doelstellingen’, zei Marjeta Jager. Tijdens een bijzonder High Level Event wordt dat thema deze namiddag verder uitgediept.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.