Toekenning land stagneert in Peru

“Als ze geen eigendomspapieren hebben, worden mensen gedwongen te verhuizen. Ze worden soms zelfs met de dood bedreigd”, zegt Valbina Miguel Toribia, lid van de inheemse gemeenschap Yanesha in de Amazoneregio Pasco. “Sommige mensen kunnen aantonen dat hun boerderij van hen is, maar in andere gevallen nemen bedrijven hun plek in. Dat betekent dat ze geen andere keuze hebben dan de strijd aan te gaan om hun land te behouden.”

Miguel Toribia kreeg te maken met talloze conflicten van dit type toen ze leider was van de Federatie van Inheemse Yanesha Gemeenschappen. Momenteel ziet ze soortgelijke situaties bij andere inheemse groepen in Peru. Het toekennen van land aan inheemse gemeenschappen, die meer dan 27 procent van alle grond in het land claimen, gaat sinds een paar jaar erg traag. Tussen 2006 en 2010, toen Alan García aan het bewind was, werden slechts negentien eigendomsbewijzen toegekend. Verder werden er 23 “territoriale expansies” erkend, blijkt uit informatie van het Kantoor voor de Formalisering van Informeel Landbezit (Cofopri)

Chaotisch

In de Andes en aan de kust verloopt het proces traag, maar in de Amazoneregio is de situatie chaotischer. In die streek concentreren zich de investeringen in olie, gas en infrastructuur. Peru is een wereldmacht op het gebied van mijnbouw en heeft aanzienlijke olie- en gasreserves. Het is tevens een multi-etnisch land met 30 miljoen inwoners. Eenendertig procent van de bevolking is inheems.

Sinds 2010, toen de overheid het toekennen van eigendomstitels overdroeg aan de regionale overheden, ligt het proces praktisch stil. Hoewel 24 van de 26 regionale overheden momenteel officieel in staat zijn deze taak uit te voeren, ontbreekt het hen aan de bijbehorende dossiers en informatie van Cofopri. Daardoor kunnen ze weinig doen, stelt het Secretariaat voor Decentralisatie.

Verder is er geen centrale instantie om het proces te reguleren. In verschillende situaties ontbreekt het ook aan budget en goed opgeleid personeel, zegt Alicia Abanto, plaatsvervangend directeur Milieu, Openbare Diensten en Inheemse Bevolkingsgroepen bij de Nationale Ombudsman.

Olie en gas

In september 2010 waren volgens officiële cijfers 6.069 boerengemeenschappen in de Andes en aan de kust, en 1.649 inheemse gemeenschappen in de Amazoneregio, erkend en geregistreerd. Hiervan had 16 procent nog geen land toegekend gekregen.
Sommige niet-gouvernementele organisaties houden echter vol dat er veel meer gemeenschappen zijn. In het Amazonewoud zou het aantal gemeenschappen dat officieel geen land heeft, vier keer hoger liggen dan de schatting van de overheid.
Een van de belangrijkste problemen is het gebrek aan systematische en actuele informatie. Die is nodig om te weten “waar deze gemeenschappen zich bevinden en om daar beleid op te maken”, zegt Eduardo Navap, een parlementariër en lid van de etnische groep Awajún.

Om hier iets aan te doen, werd in september het Adresboek van Inheemse Gemeenschappen in de Peruaanse Amazone gelanceerd. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van informatie over registratie en toekenning van land tussen 1975 en 2012. In die periode werden 1.807 gemeenschappen officieel geregistreerd.

In oktober 2010 was voor 60 procent van de grond in de Amazoneregio van Peru een olie- of gasconcessie toegekend, blijkt uit cijfers van het Instituut voor Algemeen Welzijn (IBC). In sommige delen van de Andes is de situatie vergelijkbaar. In de regio Cajamarca in het noordwesten van Peru, is bijvoorbeeld voor 47,3 procent van de grond een mijnbouwvergunning afgegeven, stelt de ngo CooperAcción op basis van officiële statistieken.