Organisaties en vrijwilligers proberen gebrek aan beleid op te vangen

Vechten voor vergeten groepen tijdens de coronacrisis

 FaceMePLS (CC BY 2.0)

Stilaan komen er meer initiatieven voor de opvang van daklozen en voor voedselbedeling. Die laatste was nagenoeg helemaal stilgevallen.

Volg vergeten groepen op de voet

Een aantal verontwaardigde burgers startte bij het begin van de coronacrisis een blog op, om beter in kaart te brengen wat de situatie is van vergeten groepen in België. Ze lijsten op wat er gebeurt (of net niet) voor daklozen, mensen zonder papieren en asielzoekers, maar ook gevangenen, sekswerkers, mensen in de psychiatrie…

Je kan deze monitoring-blog raadplegen op Corona : Les Oublié.e.s.

Het is niet alleen vechten tegen het coronavirus, maar ook tegen de ongelijkheid die het virus in de hand werkt. De coronamaatregelen komen hard aan bij veel daklozen, migranten en asielzoekers. Maar er worden nieuwe initiatieven opgezet, door vrijwilligers en organisaties, die deze vergeten groepen op korte en lange termijn proberen helpen.

Voor de Belgische daklozen was er begin maart een enorme onzekerheid. De voedselbedeling werd stopgezet, parken werden verboden terrein. Bedelen was niet meer mogelijk en het sanitair dat ze doorgaans gebruiken, sloot.

Stukje bij beetje komen er alternatieven. De voedselbedeling komt geleidelijk aan weer op gang. In Mechelen, bijvoorbeeld, maar ook bij de Brusselse vzw Opération thermos. Die biedt maaltijden aan voor daklozen. Op 18 maart werd hun voedselbedeling opgeschort als preventiemaatregel, maar vier dagen later kon de organisatie de bedeling al hervatten op parking Albertine, met de hulp van Stad Brussel en Interparking.

Een ander probleem met de voedselbedeling is dat er voor daklozen nog steeds weinig overschotten zijn in supermarkten, doordat veel mensen aan het hamsteren sloegen. De voedselbanken hebben weinig te bieden.

Verschillende initiatieven van bezorgde burgers zetten zich in omdat probleem te verhelpen. In Luik bijvoorbeeld maken enkele chefs sinds 25 maart dagelijks tweehonderd maaltijden voor de daklozen. Het is een initiatief van chef-kok Stefan Uhoda van Grand Café de la Gare. Elke dag voorzien de koks soep met verse groenten en een dagschotel die organisaties dan tot bij de daklozen brengen. Dat blijven ze doen tot het Grand Café heropent.

Veilig onderdak

Maar er moeten ook extra maatregelen genomen worden om daklozen te beschermen tegen het nieuwe coronavirus. Bij gebrek aan vaste verblijfplaats kunnen ze zich niet isoleren van andere mensen en vormen ze dus een bijzonder kwetsbare groep. De Vlaamse overheid blijft voorlopig achterop hinken, het zijn vooral de steden (Leuven, Gent, Brussel, Antwerpen…) en organisaties uit de sector die initiatief nemen om opvang te garanderen.

Om te voorkomen dat daklozen anderen zouden besmetten, of dat ze zelf besmet raken, opende de Brusselse vzw Samusocial een gebouw voor isolement. Het biedt 19 plaatsen voor daklozen waarvan men vermoedt dat ze besmet zijn met het coronavirus. Er is ook medische en sociale hulp in het gebouw aanwezig.

In Brussel hebben verschillende gemeenten een hotel opgevorderd voor noodopvang van daklozen.

Ook het opvangcentrum van het Brussels Gewest en het Rode Kruis stellen nog 150 extra plaatsen ter beschikking aan daklozen die vermoedelijk besmet zijn met het virus. Met de verhoging van het aantal plaatsen wil men anticiperen op de voorspelde piek van het virus.

‘De cijfers waren stabiel de laatste week, maar sinds gisteren merken we dat de meldingen toenemen’, liet de directeur van Bruss’Help op 21 maart weten aan persagentschap Belga. Bruss’Help is het nieuwe agentschap van de Gewestelijke Gemeenschapscommissie rond dakloosheid, dat onderzoek doet en organisaties ondersteunt.

Sommige steden en gemeenten kampen met een plaatsgebrek voor daklozen, een probleem dat al langer aansleept. Om deze mensen te beschermen tegen het coronavirus is het nu cruciaal dat zij ergens kunnen verblijven. Daarom zoeken steden en gemeenten naar nieuwe opvangmogelijkheden. In Brussel hebben verschillende gemeenten zo bijvoorbeeld een hotel opgevorderd voor noodopvang van daklozen: Etterbeek, Anderlecht en Sint-Gillis.

In Luik kwam er het collectief Astrid 2020, dat tenten, matrassen en maaltijden verdeeld. Het collectief stelde ook betonnen gebouwen met verwarming en sanitair ter beschikking van daklozen. Continu worden aanvragen gedaan naar extra plaatsen.

Mensen zonder papieren

Voor mensen zonder papieren creëert de coronacrisis nog meer onzekerheid. Structurele oplossingen blijken moeilijk te vinden. ‘Geen enkele politieke of administratieve autoriteit heeft de situatie van mensen zonder papieren onderzocht bij het nemen van deze coronamaatregelen’, bekritiseerde Coordination Sans-Papiers Belgique.

In het Brusselse Maximiliaanpark verbleef tot voor kort nog een aantal mensen zonder papieren. Maar door de coronamaatregelen mag in parken alleen nog gewandeld worden, zitten, rondhangen of slapen is verboden. Migranten die in het park verbleven, werden door de politie verdreven, zo was te zien op foto’s die de krakers-ngo Toestand postte op Facebook. De aanwezige vrijwilligers kregen volgens de organisatie een boete.

Een ander gevolg van de coronamaatregelen is dat niet-erkende organisaties van vrijwilligers hun activiteiten niet mogen verderzetten. In verschillende steden zijn er groepen van sympathiserende burgers, die een warme maaltijd, sociale of juridische hulp, een gesprek en/of een verblijfplaats voor overdag aanbieden aan mensen zonder papieren. Die dienstverlening is nu helemaal weggevallen.

Bij het collectief Escal in Neufchâteau, bijvoorbeeld. Dat opende in februari nog een lokaal om mensen zonder papieren op te vangen. Escal moest het lokaal sluiten door de coronamaatregelen, omdat het geen erkend centrum was.

Maar niet alle mensen zonder papieren kunnen rekenen op een oplossing. Velen van hen komen op straat terecht nadat opvangplaatsen de deuren sloten. Vrijwilligers gaan op zoek naar tenten, maar er is nood aan meer veilig onderdak. Zeker voor zieken is het noodzakelijk om op zijn minst in een gebouw te kunnen verblijven.

Er is dus nood aan onderdak voor (doorreizende) migranten. Een nood die voor vele burgemeesters niet vanzelfsprekend is. Zo zegt Paul-Olivier Delannois (PS), burgemeester van Doornik, dat het verlenen van onderdak aan migranten tegen de wet ingaat en dubieus is. Voor migranten blijven het dus onzekere tijden door het ontbreken van structurele maatregelen om hen te beschermen. Nochtans zijn er wel haalbare oplossingen zoals een verblijfsvergunning die migranten toelaat in België te verblijven tijdens de coronacrisis. Ook moet er voorzien worden in de basisbehoeften van migranten en vluchtelingen.

Registratie en opvang van asielzoekers

De Dienst Vreemdelingenzaken liet eind maart een driehonderdtal mensen zonder papieren vrij uit de gesloten asielcentra waar ze verbleven. Het ging om mensen die geen feiten van openbare orde hebben gepleegd. Zij kregen een bevel om binnen de dertig dagen na hun vrijlating het Belgische grondgebied te verlaten. Een onrealistische opdracht, wanneer er geen vliegverkeer is en de grenzen gesloten zijn. Deze mensen staa nu gewoon op straat en kunnen nergens heen.

Sommige asielcentra gaan simpelweg dicht, zoals bijvoorbeeld het opvangcentrum in Aarlen, waar plaats was voor 610 asielzoekers. De VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR drukte er bij het begin van de crisis nochtans op dat overheden geen aanvragen en opvang van asielzoekers mogen weigeren. UNHCR gaf ook aan dat asielzoekers onderzocht en indien nodig in quarantaine geplaatst moeten worden. Ook zij hebben recht op bescherming in tijden van corona.

Maar België heeft daar weinig oren naar. De deuren van de Dienst Vreemdelingenzaken gingen dicht op 19 maart.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
In het licht van de coronamaatregelen konden mensen in ons land tijdelijk geen asielaanvraag meer indienen, van 17 maart tot 3 april. Daardoor belandden bij het begin van de lockdown naar schatting elke dag tussen de 100 en 150 mensen op straat, zonder papieren of recht op een dak boven hun hoofd. Overheidsdienst Fedasil schortte ook verzoeken om internationale bescherming op, op 17 maart. Asielzoekers kunnen daarvoor enkel nog een online formulier invullen.

Verschillende organisaties zoals de Liga voor Mensenrechten, Amnesty International, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en 11.11.11. deden een oproep voor digitale asielaanvragen. ‘Zo vermijden we dat er op lange termijn een overload dreigt en dat we komen vast te zitten in een langdurige, humanitaire noodtoestand’, stelden ze in een persbericht. Uiteindelijk werd de registratie van nieuwe asielaanvragen toch opnieuw opgestart, via een online formulier.

In Koksijde en in Moeskroen zette de burgemeester een opvangcentrum tijdelijk in volledige lockdown.

Ook in de opvangcentra van Fedasil viel het leven stil. Er zijn geen activiteiten meer voor de bewoners (asielzoekers) en contacten moeten zoveel mogelijk beperkt worden, tussen bewoners onderling maar ook met bezoek van buitenaf.

In sommige gemeenten gaan burgemeesters verder. In Moeskroen bijvoorbeeld ging een opvangcentrum met negenhonderd bewoners in volledige lockdown nadat er een geval van corona vastgesteld was. Na twee dagen kwam er al een einde aan die situatie. De bewoners mogen er nu terug buiten nadat hun koorts gemeten wordt, maar bezoek van buitenaf wordt verboden.

Ook in Koksijde zette de burgemeester een opvangcentrum in lockdown. Een disproportionele maatregel, vinden zowel Fedasil als de Liga voor Mensenrechten. Door de druk van beiden werden de maatregelen in het opvangcentrum uiteindelijk versoepeld.

De opvangcentra nemen extra maatregelen om hun bewoners te beschermen tegen het virus, maar krijgen daarvoor geen extra middelen van de regering. Er is ook een nijpend tekort aan mondmaskers en alcoholgel. De roep om duidelijkheid en structurele maatregelen van de regering is luid.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2770   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2770  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.