Venezuela: Deadline 10/01
Orlando Verde
31 december 2012
Sinds de aanduiding van vice-president Nicolás Maduro als de keuze van Hugo Chávez om zijn politiek project voort te zetten, heeft iedereen iets te zeggen over het verblijf van El Comandante in La Habana voor dringende medische ingrepen die steeds gecompliceerder worden. Evo Morales zegt dat hij op bezoek wil gaan. Mujica zegt dat Uruguay dankbaar is, want de politieke wil van één man heeft veel mogelijkheden geopend voor een land in bloei. Zelfs Colombiaanse president Santos is bezorgd over de gezondheid van zijn buurman. Maduro bereidt ons vanuit Cuba voor op het ergste en nodigt ons uit om te bidden. Niemand weet goed wat er aan de hand is met de Venezolaanse president en zijn mysterieuze kanker, maar iedereen weet dat zijn dood ernstige gevolgen zou hebben voor heel het subcontinent.
Chávez heeft zich vanaf het begin onmisbaar gemaakt. Het Venezolaanse proces heeft altijd gedraaid rond zijn sterkte en zijn charisma, rond zijn enorme populariteit, rond zijn diplomatische onvoorzichtigheid ook, die door velen gezien werd als dapperheid. Chávez, de enige die een kat een kat durft noemen.
Onversaagd
Hij heeft ook alle denkbare uitdagingen doorstaan: herhaalde verkiezingen, referenda, natuurrampen, een onduidelijke staatsgreep, een twee maanden durende algemene staking, aanvallen van alle privé-media, de instorting van de wegen- en elektriciteitsnetwerken, ernstige criminaliteitscijfers en de allesbehalve voorspelbare economische evolutie van het land, van de wereld. Maar Chávez heeft zich nooit voorbereid op de meest evidente bedreiging: een natuurlijke dood. En dat is een probleem, want zoals de toen al zieke Nestor Kirchner het duidelijk tegen Chávez zei in “South of the border” (de filmische lofzang van Oliver Stone over La Revolución Bolivariana): “Construí colectivamente… Vos tenés que tener diez candidatos a Presidente… No podés ser el único. Te enfermás, te morís, se terminó el proceso”. Vrij vertaald: “Je moet collectief opbouwen. Je moet tien presidentiële kandidaten hebben. Je kunt niet de enige zijn. Je wordt ziek, je sterft en het proces is gedaan”.
Regionale integratie
Het belang van Chávez is onbetwistbaar, ver voorbij de Venezolaanse grenzen. Akkoorden met Cuba hebben gegarandeerd dat het eiland toegang kreeg tot elementaire middelen zoals olie of elektriciteit. Bolivia en Ecuador rekenen op veel meer dan politieke steun. Venezuela heeft serieus geïnvesteerd in de Argentijnse schuld en de Kirchners hebben altijd een nauwe band met de revolución gekoesterd. Ondertussen is een photo opportunity met Chávez uitgegroeid tot een kwaliteitslabel in zowel binnen- als buitenland.
Zieke president
Maar Chávez is naar het schijnt terminaal ziek, voor de zoveelste keer. Het is voor velen een mirakel dat hij de verkiezingen in oktober gehaald heeft en veel mensen zien dat als een teken. El Chavismo krijgt meer en meer een religieuze teneur en in dat geval maakt het niet zo veel uit wie de Paus zal zijn. Nicolas zal de eerste zijn. Dan zou Elias de Paus worden. Of Diosdado (What’s in a name!). Habemus Papam, zouden we regelmatig horen in het Paleis van Miraflores. Er zal altijd iemand zijn die een religie kan leiden.
Het probleem is dat Chávez zijn deadline moet halen. Zou hij sterven vóór de ietwat symbolische eedaflegging op 10/01, dan zouden we binnen de dertig dagen opnieuw verkiezingen moeten organiseren. Dan zouden we weten of de verschillende stromingen binnen El Chavismo samen blijven. Arias Cárdenas, Istúriz, Cabello, het Leger ze beweren allemaal “één en ondeelbaar” te zijn. Een beetje zoals de Antwerpse Stadslijst.
Zieke economie
En toch is de gezondheid van El Comandante niet de meest relevante gebeurtenis vandaag in Latijns-Amerika. We zouden eerder moeten kijken naar de stellingen van de Venezolaanse Minister van Financiën, Jorge Giordani, een aantal weken geleden. Giordani heeft voor de eerste keer toegegeven dat de Venezolaanse economie de huidige subsidiecultuur niet meer kan volhouden. Dat een Fiat Palio vol tanken voor een halve euro zinloos is en dat “het moet gedaan zijn met de geschenkcultuur van de Venezolanen” (zijn woorden, niet de mijne). Inflatie, betekent dat. Dat de kunstmatige verhouding tussen dollar en Bolívar niet meer kan bestaan. Devaluatie.
Duurzaamheidstest
Dat zou betekenen dat we geen steun meer zouden kunnen bieden aan de zwakkere Latijns-Amerikaanse broers en zussen. Zou dat het einde van een bondgenootschap betekenen? Het eventuele failliet van Venezuela zou de moeilijkste test zijn voor de prille golf van subcontinentale eenheid.
Alle volksopstanden in Venezuela werden uitgelokt door een stijging in de prijs van de benzine. Als we Giordani goed begrijpen, moet dat in 2013 weer gebeuren.
Zou Chávez sterven, dan gaan de aanhangers de schuld van die noodzakelijke economische eerlijkheid na 14 jaar waanzin leggen bij de opvolger. Die zal de Judas van dienst zijn, de verrader die de mooie revolutie verkocht heeft aan het imperium. Wie de opvolger ook is, krijgt een verdeeld land dat zich geforceerd ziet om een uiterst pijnlijke economische herstructurering te moeten doorstaan op zeer korte termijn.
Spannende tijden in het verschiet
Laat ons dan hopen dat Chávez blijft leven, want de enige manier dat de Venezolanen iets zouden leren over de gevolgen van 14 jaar patriottisch populisme is wanneer El Comandante zelf zou toegeven dat zijn visie over de socialistische toekomst toch niet zo helder was. En, zou hij de naderende socio-economische storm toch doorstaan, dan zou de revolutie meer dan verdiend geconsolideerd blijven voor een zeer lange termijn.
Oppositiekandidaat Capriles heeft de nationale verkiezingen van oktober verloren. Gezien de huidige staat van het land is dat verlies heel waarschijnlijk het beste dat met zijn politieke carrière kon gebeuren.
_PD: deze tekst werd geschreven op 31/12/12. Elke minuut verliest deze tekst aan geldigheid. De Venezolaanse actualiteit loopt aan sneltempo deze dagen…
_
Orlando Verde is Venezolaan, woonachtig in Antwerpen