Voormalige Wereldbank-functionarissen stellen hervormingsplan in vraag

In maart kondigde de Wereldbank een actieplan aan om haar hervestigingbeleid te verbeteren. Het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) had becijferd dat de voorbije tien jaar naar schatting 3,4 miljoen mensen wereldwijd fysiek of economisch “ontheemd” waren ten gevolge van projecten gefinancierd door de Wereldbank. Voormalige Wereldbank-functionarissen stellen echter fundamentele vragen bij het actieplan. 

Al meer dan drie decennia werkt de Wereldbank met een set waarborgen (safeguards) bij de financiering van projecten. Die interne controlemechanismen moeten schadelijke gevolgen voor mens en milieu identificeren. Bijvoorbeeld: regeringen die geld lenen bij de Wereldbank mogen burgers niet zomaar uit hun huis zetten zonder waarschuwing vooraf.

Vraag is of het actieplan volstaat om de problemen rond hervestiging aan te pakken.

Families die uit hun huis worden gezet om plaats te maken voor dammen, energiecentrales of andere grote projecten, moeten hervestigd worden en hun levensonderhoud moet worden hersteld. De Wereldbank verbindt er zich naar eigen zeggen toe ‘geen schade te berokkenen’ aan mens of milieu.

Uit onderzoek door ICIJ bleek echter dat de Wereldbank het vaak naliet om projecten van tevoren grondig te beoordelen opdat gemeenschappen beschermd zouden zijn. Bovendien wist de bank vaak niet wat met de mensen gebeurde nadat ze uit hun huis waren gejaagd.

© Sami Siva / ICIJ

India: het leven zoals het is in Kutadi Bandar, een vissersgemeenschap nabij het Tata Mundra Ultra Mega Power Project, dat mede gefinancierd is door de Wereldbank.

Ernstige problemen aanpakken

In maart 2015, nadat ICIJ en de Huffington Post medewerkers van de Wereldbank ervan op de hoogte brachten dat nieuwsmedia “systemische gaten” hadden gevonden in de bescherming van ontheemde gezinnen, gaf de Wereldbank toe dat haar toezicht zwak was geweest.

‘We hebben onszelf grondig geëvalueerd wat herverstiging betreft. Wat we ontdekten, verontrust me ten zeerste’, zei Wereldbank-voorzitter Jim Yong Kim toen in een verklaring. Hij was naar eigen zeggen bezorgd over ‘ernstige problemen’ bij het toezicht van de bank op haar hervestiginsbeleid.

Kim kondigde een actieplan aan dat pleit voor een grotere onafhankelijkheid voor de interne waakhonden die toezien op de waarborgen, en voor 15 procent extra budget om de safeguards te garanderen.

Vraag is of het actieplan volstaat om de problemen rond hervestiging aan te pakken.

Twijfel over het actieplan

Anis Dani onderzocht in 2010 het safeguards-beleid van de Wereldbank, als hoofdevaluator van de Onafhankelijke Evaluatiegroep binnen de bank. Hij vraagt zich af of het topmanagement van de Wereldbank het actieplan van Kim zal omarmen, want vaak heeft ‘het bureau van de voorzitter weinig te zeggen’ over het aannemen van punten op de agenda.

‘De realiteit is dat hij heel wat uitspraken doet en dat het topmanagement heel wat concurrerende prioriteiten heeft’, aldus Dani. ‘De belangrijkste vraag is of het topmanagement zich achter het plan zal scharen.’

Een andere voormalige manager bij de Wereldbank, Michael Cernea, zei aan BBC dat het actieplan van voorzitter Kim ‘niet volstaat om de systemische tekortkomingen te corrigeren’. Cernea spreekt met kennis van zaken: hij was medeopsteller van het Wereldbank-beleid inzake hervestiging. Gedurende twee decennia hield hij ook toezicht op het beleid.

De Wereldbank liet aan ICIJ weten dat ‘we onze inspanningen verdubbelen om betere oplossingen te vinden en betere manieren om om te gaan met hervestiging’. Op concrete vragen van ICIJ over de twijfel van voormalige functionarissen bij het actieplan, antwoordde de Wereldbank niet.

Oude wijn in nieuwe zakken

‘Het is zoals wanneer ik zeg dat ik je 20 procent korting geef, maar ik de originele prijs er niet bij vermeld’

Heel wat punten die staan opgelijst in het actieplan dat de Wereldbank begin maart presenteerde als reactie op de tekortkomingen, waren eigenlijk al eerder door de bank doorgevoerd. Zo verwees de Wereldbank in haar actieplan naar een Systematic Risk Rating Tool, maar dat instrument was al in juni 2014 in gebruik genomen. Ook een aangekondigde reorganisatie om meer onafhankelijkheid te geven aan safeguards-specialisten bleek reeds te zijn doorgevoerd in 2014.

‘Het klopt inderdaad,’ aldus een woordvoerder van de Wereldbank, ‘dat een aantal elementen uit het actieplan reeds eerder waren ontwikkeld of in voege getreden.’ De bank wees op nieuwe initiatieven speciaal als reactie op de aangekaarte tekortkomingen  –zoals de toename van het budget met 15 procent om de safeguards te waarborgen, en nieuwe checklists om projecten te superviseren.

Paul Cadario, een voormalige topmanager die bijna vier decennia bij de Wereldbank aan de slag was, vindt dat het actieplan nalaat om de precieze oorzaken van de tekortkomingen inzake hervestiging aan te pakken, en om prioriteiten te stellen binnen het scala aan opgelijste hervormingen. ‘Het leek alsof het [actieplan] snel-snel was samengesteld, op basis van alles wat ze maar konden bedenken’, aldus Cadario.

Reikwijdte onbekend

De Wereldbank antwoordde niet op vragen van ICIJ over de aangekondigde verhoging van het budget met 15 procent om toe te zien op de naleving van de safeguards. Hoeveel geld is daarvoor precies opzijgezet? En op welk basisbedrag wordt die 15 procent stijging precies berekend?

Ted Downing, een voormalig consultant van de Wereldbank en voorzitter van het International Network on Displacement and Resettlement, noemde de belofte van de bank ‘betekenisloos’ indien het basisbedrag niet duidelijk is. Downing: ‘Het is zoals wanneer ik zeg dat ik je 20 procent korting geef, maar ik de originele prijs er niet bij vermeld’.

Evenmin antwoordde de Wereldbank op vragen van ICIJ over de reikwijdte van het actieplan. Slaat dat ook op zogenaamde Development Policy Lending en op Program for Results? Heel wat Wereldbank-financiering verloopt immers via die twee specifieke kanalen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.