Directe impact dan toch bewezen:
Meer vrouwen in de politiek doet corruptie dalen
26 juli 2018
Meer vrouwen aan de macht is wel degelijk een slechte zaak voor wie de regels liever omzeilt. Voor het eerst is aangetoond dat meer vrouwen in de nationale en lokale politieke arena’s de corruptie doet afnemen. Al wil dit waarschijnlijk niet zeggen de vrouw van nature minder omkoopbaar is.
In slechts tien landen bekleedt een vrouw de machtigste positie
内閣官房内閣広報室 (CC BY 4.0)
Na een grondige analyse van data uit 125 landen werd de directe link tussen corruptie en vrouwelijke vertegenwoordiging in de politiek blootgelegd.
Chandan Jha (Le Moyne College, New York) en Sudipta Sarangi (Virginia Tech, Blacksburg) publiceerden de resultaten en conclusies van hun onderzoek deze maand in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of Economic Behavior & Organization.
Minder corruptie het gevolg en niet de oorzaak van meer vrouwen in de politiek
Uit onderzoek bleek reeds dat meer vrouwen aan de politieke knoppen leidt tot meer investeringen in onderwijs en gezondheidszorg. Dat er in landen met meer vrouwen in het politieke bestuur ook minder corruptie is, dat wisten we ook al een tijdje. Maar tot nu toe bleef het onduidelijk wat oorzaak is en wat gevolg. Krijgen vrouwen meer politieke kansen in landen die minder corrupt zijn? Of leidt meer gendergelijkheid in de politiek net tot minder corruptie?
‘In de sociale wetenschappen kan je nooit alle omgevingsfactoren stabiel houden. Ons onderzoek gebeurt niet in labo’s. Daardoor bleef er in elk voorgaand onderzoek veel twijfel over de vraag of het verband nu rechtstreeks is of niet’, bevestigt hoofdonderzoeker Chandan Jha.
‘Dit onderzoek wordt als een doorbraak beschouwd’
‘Daarom hebben we voor deze studie vier verschillende onderzoeksmethodes toegepast en deden we verschillende regionale dieptescans, om mogelijke externe factoren één voor één te isoleren. Het is dankzij deze aanpak dat ons onderzoek in een gerenomeerd wetenschappelijk blad verscheen en het als een doorbraak wordt beschouwd.’
Een quotum voor vrouwen in de politiek werkt
‘Er blijven natuurlijk veel andere factoren die corruptie afremmen of bewerkstelligen. Maar na dit onderzoek ben ik meer dan ooit voorstander van genderquota voor politieke mandaten’, concludeert deze mannelijke onderzoeker.
Wereldwijd zijn 24 procent van de nationale parlementsleden vrouwen. De ranking wordt aangevoerd door Rwanda, waar 61% van de parlementsleden een vrouw is. Onderaan de lijst vind je een land als Jemen dat geen enkele vrouwelijke volksvertegenwoordiger telt. Rwanda staat op plaats 48 van de 180 landen op de Corruption Perceptions Index van Transparancy International. Jemen bengelt helemaal onderaan, op plaats 175.
‘Een zitje moet ook echte invloed met zich meebrengen’
Een zitje in een parlement betekent natuurlijk niet voor elke vrouw effectieve toegang tot de macht. In Saoudi-Arabië, één van de meest vrouw-onvriendelijke landen ter wereld, is één op de vijf parlementsleden een vrouw. Maar een echte rol van betekenis kunnen ze in dit land nog steeds niet spelen. Om impact te hebben op de corruptie moeten die politieke zetels, zowel lokaal als nationaal, echte inspraak met zich meebrengen. Dit lijkt niet altijd makkelijk meetbaar.
’Toen mijn thuisland, India, quota voor vrouwen in de politiek invoerde zag je hoe die vrouwen in hun eerste beleidsperiode vaak marionetten waren van hun echtgenoten. Veel mannen zagen het als een manier om hun bestaande macht en invloed veilig te stellen. Dergelijke schijnvertegenwoordiging maakt natuurlijk geen verschil’, bevestigt Jha. ‘Maar quota werken. Want we stellen vast dat, eenmaal deze vrouwen voor een tweede keer verkozen zijn, ze loskomen uit de greep van de man en steeds meer hun eigen weg gaan. Dus op termijn maken ze wel het verschil in de strijd tegen corruptie.’
Nkosazana Dlamini-Zuma voorzitter van de delegatie van de Afrikaanse Unie, tijdens Women In Parliaments Annual Summit. Wereldwijd zijn gemiddeld 24 procent van de nationale parlementsleden vrouw.
European Union 2013 - European Parliament (CC BY-NC-ND 2.0)
Vrouwen worden niet ‘even’ corrupt als mannen eenmaal de toegang tot de politieke macht gelijker wordt
Bij elk voorgaand onderzoek over dit thema werd terecht de vraag gesteld of vrouwen niet gewoon minder corrupt zijn, omdat ze minder ervaring hebben in corrupte netwerken. Eenmaal vrouwen diezelfde ervaring opdoen, gelijke toegang vinden tot de netwerken van corruptie en macht, ebt het positieve effect misschien vanzelf weg?
‘Hoe langer ze deel uitmaken van de politieke macht, hoe sterker het effect’
**‘**Nee. Integendeel.’ concludeert Jha. Dit is de tweede opmerkelijke conclusie van het onderzoek. ‘Hoe langer en structureler vrouwen deel uitmaken van de politieke macht, hoe sterker de corruptie daalt. Dus het oorzakelijk verband wordt doorheen de tijd alleen maar groter. Ook wanneer de vrouwelijke politica beter genetwerkt zijn, blijft de corruptie door hun aanwezigheid onderdrukt.’
Vrouwen van nature niet minder corrupt dan mannen
Zijn vrouwen dan gewoon minder vatbaar voor corruptie dan mannen? ‘Helaas is dat niet de conclusie van ons onderzoek’, benadrukt Jha. ‘Indien dat het geval zou zijn dan zouden we ook merken dat een betere vertegenwoordiging van vrouwen in vakbonden en private ondernemingen ook de corruptie doet dalen. In dat deel van ons onderzoek moesten we vaststellen dat meer vrouwen in de sleutelposities van de economische macht geen directe impact heeft op de corruptiecijfers’.
‘Vrouwelijke CEO niet minder corrupt dan mannelijke’
Dus een vrouwelijke CEO die een overheidsopdracht wil binnenhalen en merkt dat daarvoor een steekpenning nodig is zal het niet minder vaak toestoppen dan een mannelijke CEO? ‘Daar zien we in elk geval geen bewijs van. Vermoedelijk zal ook die vrouwelijke CEO denken aan de gevolgen van het mislopen van zo’n aanbesteding: een daling van de waarde van de aandelen, verliezen, ontslagen, en haar eigen positie die misschien onder druk komt te staan.’
Maar meer vrouwen die meebeslissen over de spelregels van een openbare aanbesteding, kan wel misbruik voorkomen? ‘Dat mogen we wel concluderen.’
Dan moeten we ons afvragen of vrouwen misschien gewoonweg financieel minder baten bij corruptie? Is het feit dat vrouwen minder persoonlijke economische belangen hebben niet de reden waarom hun politieke vertegenwoordiging corruptie tegenwerkt? Zouden meer zitjes voor armen in het parlement misschien ook niet voor een daling van de corruptie zorgen?
‘Een terechte vraag. We zien dat wie arm start als parlementslid vaak erg snel rijk wordt. Dus dat maakt het moeilijk te onderzoeken. Het positieve effect van vrouwelijke politieke vertegenwoordiging neemt in elk geval niet af met de tijd. Dus we kunnen niet zomaar concluderen dat het samenhangt met een verschil in economische belangen. Maar we mogen ook niet zeggen dat vrouwen van nature makkelijker de handen proper houden.’
‘Meer ervaring en kennis van de netwerken waarbinnen corruptie welig tiert, doet het effect niet afnemen.’
© European Union 2013 - European Parliament (CC BY-NC-ND 2.0)
Verschil in politieke prioriteiten kan een verklaring zijn
‘Vrouwen trekken beleidsdomeinen naar zich toe waar corruptie minder voedingsbodem heeft’
Als de vrouw van nature niet minder omkoopbaar is, wat verklaart dan wel het oorzakelijke verband? ‘We merken dat vrouwen andere politieke prioriteiten stellen dan mannen. Ze trekken vaker dossiers naar zich toe in domeinen waar minder voedingsbodem is voor misbruik, zoals gezondheidszorg, onderwijs en armoede.’
‘Corruptie in bijvoorbeeld de gezondheidszorg heeft steeds een rechtstreekse gedupeerde, de zieke. Illegale praktijken komen in deze sector sneller aan het licht en zorgen ook voor een grotere verontwaardiging. Hoe meer vrouwen in de politiek, hoe meer aandacht gaat naar deze thema’s. En dat betekent dan weer minder speelruimte binnen de domeinen die gevoeliger zijn voor corruptie zoals ruimtelijke ordening, fiscaliteit, economie.’
Als sociale verschillen tussen mannen en vrouwen de resultaten van het onderzoek kunnen verklaren dan zou dit voordeel, onder invloed van culturele veranderingen doorheen de tijd, misschien ook kunnen verdwijnen? ‘Ik durf niet zeggen dat meer gendergelijkheid in de politiek over dertig jaar nog steeds de corruptie doet dalen’, stelt Jha, ‘Wat ik wel weet is dit in de wereld zoals die er vandaag uitziet wel het geval is’.
Hoewel er nog ruimte is om het onderzoek verder uit te diepen, is Chandan Jha toch zeker van zijn stuk. ‘Indien je morgen de helft van, ik zeg maar, de Congolese parlementszetels en ministersposten aan vrouwen geeft en je hen effectief de kans biedt de macht te gebruiken, dan zal je volgens mij snel resultaat zien. Tegen het einde van de legislatuur, op voorwaarde dat er geen andere grote omwentelingen gebeuren, zal de corruptie heel waarschijnlijk afgenomen zijn. Deze regel geldt vandaag quasi wereldwijd’.