VS willen schuldkwijtschelding voor ebola-landen
Carey L. Biron (IPS)
14 november 2014
Het IMF moet 100 miljoen dollar schuld kwijtschelden aan West-Afrikaanse landen die getroffen zijn door ebola, vinden de VS. Het geld moet dan aan gezondheidszorg worden besteed.
De Amerikaanse minister van Financiën bespreekt het voorstel deze dagen op een top met zijn collega’s van de G20, de twintig grootste geïndustrialiseerde landen. Als zij akkoord gaan, kan het ook goedgekeurd worden door het bestuur van het Internationaal Monetair Fonds.
Guinee, Liberia en Sierra Leone hebben zo’n 370 miljoen dollar (295 miljoen euro) schuld bij het IMF, waarvan 55 miljoen dollar (44 miljoen euro) in de eerstkomende twee jaar moet worden afbetaald. Maar de ebola-epidemie richt niet alleen een maatschappelijke, maar ook een financiële ravage aan. Het kan de landen wel 33 miljard dollar (26 miljard euro) aan bnp kosten, volgens een schatting van de Wereldbank.
European Commission DG ECHO (CC BY-ND 2.0)
PCDR Trust
De multilaterale machinerie is vaak te traag om in te spelen op een crisis die zich zo snel ontwikkelt. Maar de kans is groot dat het in dit geval wel gaat lukken. Het IMF heeft namelijk al een fonds, de Post-Catastrophe Debt Relief (PCDR) Trust, dat in 2010 was opgezet in de nasleep van de aardbeving in Haïti. Er werd toen 270 miljoen dollar (216 miljoen euro) aan schuld aan het IMF mee afbetaald.
De PCDR Trust was speciaal bedoeld voor schuldverlichting aan arme landen in crisissituaties. Er werd meer dan 420 miljoen dollar (337 miljoen euro) in gestort, en daar is nog 150 miljoen dollar (120 miljoen euro) van over – geld dat bijna direct beschikbaar is. De VS hebben voorgesteld om hier 100 miljoen euro uit te gebruiken.
Het IMF bespreekt het voorstel nu met alle donoren. In september heeft het al 130 miljoen dollar (104 miljoen euro) beschikbaar gemaakt voor onmiddellijke steun aan Guinee, Liberia en Sierra Leone.
Financiële oorzaken
‘Het bedrag is ongelooflijk belangrijk want het annuleert een significant deel van de schuld volledig.’
Volgens ontwikkelingsexperts is het schuldenprobleem een cruciaal obstakel voor overheden om goed te kunnen reageren op een dergelijke crisis. De uitbraak van ebola kon uit de hand lopen doordat er chronisch te weinig werd geïnvesteerd in de gezondheidszorg. En dat was weer het gevolg van de enorme bedragen die de landen kwijt zijn aan afbetalingen.
Zo besteedde Guinee in 2012 weinig meer dan 100 miljoen dollar (80 miljoen euro) aan gezondheidszorg, maar anderhalf keer zo veel aan schuldafbetalingen, volgens de Wereldbank.
‘Het bedrag is ongelooflijk belangrijk want het annuleert een significant deel van de schuld volledig’, zegt Eric LeCompte, directeur van Jubilee USA, een organisatie die heeft gepleit voor het huidige Amerikaanse voorstel. ‘En het plan is om dit te herinvesteren in sociale infrastructuur, inclusief ziekenhuizen en scholen […] en daarmee dus ook iets te doen aan het falen van de zorg op de lange termijn, waardoor de uitbraak mogelijk werd.’
‘Maar hoe slecht ebola ook is, sommige landen hebben veel meer problemen met doden door malaria dan door ebola’,
European Commission DG ECHO (CC BY-ND 2.0)
Alleen voor extreme gevallen
Jubilee USA heeft vaker voorgesteld om geld uit de PCDR Trust te gebruiken na rampen, zoals de overstromingen in Pakistan en tyfoon Haiyan in de Filipijnen. Maar de IMF-leden wezen dat steeds af omdat deze landen ontwikkeld genoeg zouden zijn om zelf geld op te halen. Het fonds is alleen bedoeld voor lage-inkomenslanden, aldus het IMF, en dan alleen in het geval van de meest catastrofale rampen, waarbij een derde van de bevolking is geraakt en een kwart van de economie is vernietigd.
Daarbij komt nog dat ebola een bedreiging is voor de hele wereld, zegt LeCompte. ‘Dit is een goede kans om te laten zien dat ebola net zo’n regionale ramp is als de aardbeving in Haïti. Het verschil is alleen dat we niet alleen de gevolgen aanpakken, maar ook iets doen om de volgende ziekte in de regio te voorkomen.’
Het is onduidelijk of er een manier is om het fonds weer aan te vullen. Volgens het IMF hangt dat af van donoren. Volgens LeCompte is het een belangrijk instrument om te behouden. Het is een pot geld die onmiddellijk beschikbaar is en snel gebruikt kan worden voor serieuze crises in de armste landen ter wereld, en daarmee vult het een grote lacune.