Waarom geboorteplanning ook beter is voor het milieu

Een wereldbevolking die zelf beslist over haar groei, kan de duurzaamheid opmerkelijk verbeteren. Dat blijkt uit een onderzoek van FPESA (Family Planning and Environmental Sustainability Assesment), een project van onderzoeksorganisatie Worldwatch Institute dat de link tussen geboorteplanning en duurzaamheid onderzoekt. In dit onderzoek evalueerden wetenschappers uit verschillende landen meer dan negenhonderd recente wetenschappelijke papers over het onderwerp.

De onderzoekers zijn het er over eens dat geboorteplanning belangrijk is voor het milieu over heel de wereld, al is het verband soms indirect. Dat zegt ook Dirk Van Braeckel, een onderzoeker aan het internationaal centrum voor reproductieve gezondheid binnen de Universiteit Gent. ‘Als er meer mensen zijn is er ook meer economische ontwikkeling en dat belast het milieu. Een kleiner gezin is echter niet altijd duurzamer, omdat dan de levensstandaard hoger is en dus vaak ook de ecologische voetafdruk. Minder mensen maken het wel makkelijker om de problemen op te lossen.’

Ongewenst zwanger

De wetenschappers redeneren in de eerste plaats dat geboorteplanning de bevolkingsgroei kan terugdringen. Twee van de vijf zwangerschappen zijn namelijk ongewild. Als koppels of individuen dus op voorhand kunnen beslissen niet zwanger te worden, zal het geboortecijfer zakken. Dat zal op zijn beurt de impact op het milieu verkleinen. De groeiende wereldbevolking produceert immers steeds meer broeikasgassen en verbruikt steeds meer grondstoffen. Volgens het onderzoek zou het effect van de geboorteplanning te vergelijken zijn met het tegengaan van alle ontbossing in de wereld.

Het effect van de geboorteplanning zou te vergelijken zijn met het tegengaan van alle ontbossing in de wereld.

Niet alle milieuactivisten vinden geboorteplanning even relevant, maar volgens wetenschapper Robert Engelman is de kritiek op de redenering niet terecht. Hij is de voormalig directeur van het Worldwatch Institute die het onderzoeksproject mee organiseerde. ‘Sommige mensen die zich met het milieu bezighouden vinden dat de manier waarop we leven veel belangrijker is dan ons aantal. Het bevolkingsaantal en de -groei zijn echter wel een belangrijk stuk van de puzzel. De meeste wetenschappers waren het er al over eens dat de groeiende wereldbevolking voor problemen kan zorgen, omdat er dan niet genoeg grondstoffen en voedsel zijn voor iedereen.’

Verder steunen sommige papers van het onderzoek het idee dat vrouwen die hun eigen reproductieve keuzes kunnen maken, specifiek bijdragen aan duurzaamheid en milieu op lokaal en globaal vlak. Ze kunnen zo makkelijker werken en deelnemen aan de maatschappij. ‘Vrouwen die minder kinderen krijgen hebben doorgaans meer tijd en mogelijkheden om te investeren in zichzelf, hun gezin, en de gemeenschap’, zegt Van Braeckel. Ze consumeren dan op een meer ecologische manier of engageren zich voor het milieu, bijvoorbeeld door deel te nemen aan de politiek. Een van de papers in het onderzoek concludeert zelfs dat een parlement met meer vrouwelijke leden zich vaker inzet voor het milieu.

Persoonlijke keuze

De onderzoekers benadrukken dat geboorteplanning vrijwillig moet zijn. Ze verdedigen het als een mensenrecht, en vinden dat koppels en individuen zelf de keuze moeten krijgen of en wanneer ze kinderen willen. ‘Het kan controversieel zijn om geboorteplanning te linken aan voordelen voor het milieu’, zegt Engelman. ‘Het is immers een persoonlijke keuze en moet dat ook altijd zijn.’ Dat bevestigt ook Van Braeckel. ‘We kunnen natuurlijk niet tegen mensen zeggen dat ze geen kinderen mogen krijgen. Dat is onzin.’

‘Geboorteplanning is een persoonlijke keuze en moet dat ook altijd zijn.’

Verplichte geboortebeperking is dus volgens hen geen goede aanpak. ‘De overheid mag zeker niemand dwingen of straffen’, zegt Van Braeckel. ‘Ze kunnen wel de mensen bewust maken van de nadelen van een groot gezin. Nu zijn er nog veel misvattingen dat veel kinderen grotere rijkdom betekenen. Dat klopt meestal niet. De overheid zou bovendien de financiële aanmoedigingen om veel kinderen te krijgen beter afschaffen. Ook kunnen ze anticonceptie makkelijker beschikbaar maken, liefst zelfs gratis. Nu is die niet voor iedereen altijd even goed voorhanden.’