Wie betaalt de rekening van natuurbescherming?

Er is dringend actie nodig om de biodiversiteit op aarde te vrijwaren en de natuursystemen veilig te stellen die ons zuivere lucht, water en voedsel leveren. Daar is geld voor nodig, veel geld. Nieuwe langetermijnfinanciering maakt het verschil, maar wie zal die rekening betalen?

Zeven van ’s werelds belangrijkste natuurparken, van Angola tot Bolivië en Indonesië, zullen jaarlijks een miljoen dollar steun ontvangen de komende vijftien jaar, om hun fauna en flora te beschermen en te beheren. Deze “erfgoed-landschappen” kunnen beroep doen op wereldwijd verzamelde fondsen. Hun bijnaam danken ze aan hun cruciale rol bij het behoud van de snel krimpende biodiversiteit. Het is de bedoeling dat regeringen en bedrijven samen hen de komende tien jaar in totaal 1 miljard dollar doneren.

Wetenschappers waarschuwden al in 2019 dat zo’n miljoen dieren- en plantensoorten met uitsterven bedreigd zijn door toedoen van de mens.

Tot nu toe heeft Duitsland een bijdrage gedaan van bijna 100 miljoen dollar, privéstichtingen zorgden voor nog 35 miljoen dollar. Ook Frankrijk heeft toegezegd te investeren in het Legacy Landscapes Fund (LLF). Dat zal steun bieden aan nog minstens dertig andere beschermde gebieden, als het beoogde doel van 1 miljard dollar behaald wordt.

Maar experten in natuurbehoud zeggen dat er veel méér geld nodig is om de catastrofale achteruitgang in biodiversiteit een halt toe te roepen. Wetenschappers waarschuwden al in 2019 dat zo’n miljoen dieren- en plantensoorten met uitsterven bedreigd zijn door toedoen van de mens.

De volgende pandemie vermijden

Het COVID-19 virus – naar alle waarschijnlijkheid afkomstig van vleermuizen en overgebracht door handel in wilde dieren in Azië – heeft het verband tussen gezonde natuur en dito dieren en mensen in de schijnwerpers gezet. Dat heeft geleid tot een herbezinning over de manier waarop we best omgaan met de natuur, zodat we de schade aan het klimaat en het milieu een halt toeroepen, en de planeet ons kan blijven voorzien van zuivere lucht, vers water en voedzaam eten. ‘Elke dag zetten we de cadeaus die de natuur ons geeft, op het spel. We zijn de natuur aan het vernielen en als we niet snel een ommezwaai maken, zullen we een zware prijs betalen’, zei de Britse acteur, muzikant en milieu-activist Idris Elba bij de lancering van de fondsenwerving.

Gerd Muller, de Duitse minister van economische samenwerking en ontwikkeling, zei dat de mens voor drie wereldwijde uitdagingen staat: het verlies van biodiversiteit, de klimaatverandering en de coronapandemie. ‘De COVID-19 pandemie is het gevolg van de uitbuiting van de natuur’, stelt hij. ‘Als we ecosystemen blijven vernietigen, zal het directe contact tussen mens en dier toenemen en dat is dé formule voor een volgende pandemie – maar we kunnen dat voorkomen.’

Een belangrijk doel dat minstens 50 regeringen nastreven, is 30 procent van de aarde (te land en ter zee) officieel te beschermen tegen 2030, terwijl nu maar 16 procent land en 8 procent zee beschermd zijn. Deze doelstelling wordt in een nieuw wereldwijd akkoord opgenomen om het verlies aan biodiversiteit tegen te houden. Dat zou in oktober moeten worden geratificeerd op de top van de Verenigde Naties in Kunming, China.

Over welk bedrag gaat het?

De bedragen die tot nog toe zijn geschonken door het LLF zijn druppels op een hete plaat, vergeleken met de honderden miljoenen die volgens milieuwetenschappers elk jaar nodig zijn om de natuur gezond en veilig te houden. Het vereist jaarlijks 700 miljard dollar aan extra fondsen door regeringen en bedrijven in de komende tien jaar, berekende een financieringsforum van de Verenigde Naties.

Bestaande beschermde gebieden hebben te kampen met een tekort aan financiële steun.

Volgens de Britse milieuminister Zac Goldsmith helpt bosbescherming om de CO2-emissie te verminderen met één derde van wat nodig is om de klimaatdoelstellingen te halen in 2030. Toch trok dat type natuurbescherming maar 3 procent van de wereldwijde klimaatinvesteringen aan.

Natuurbeschermers waarschuwen dat het succes van de mondiale top over biodiversiteit pas zal slagen als rijke landen en investeerders over de brug komen met veel meer geld, voor de ontwikkelingslanden die grote delen van die bedreigde natuur herbergen. Dit jaar is er enige vooruitgang geboekt dankzij de lancering van grote nieuwe initiatieven, zowel openbaar als privé, zoals het LLF, het LEAF-verbond om emissiereducties te financieren en het Rimba Collective, dat een miljard dollar uittrekt om Zuid-Oost Aziatische bossen te beschermen.

Bestaande beschermde gebieden hebben te kampen met een tekort aan financiële steun. Er zal nog veel moeten gebeuren om die uit te breiden, stellen zowel ambtenaren als natuurbeschermers.

Langdurige financiering geeft de beste resultaten

Stefanie Lang, uitvoerend bestuurder van het LLF, stelt dat het de bedoeling is om financiering op lange termijn te garanderen voor natuurbeschermers, voor de lokale bevolking en voor regeringen die op een duurzame manier hun natuurgebieden beheren. Tot nu toe hebben internationale sponsors zich telkens maar voor enkele jaren geëngageerd, waardoor het moeilijk plannen maken is voor de toekomst.

Het LLF zal ongeveer de helft van zijn geld gebruiken om natuurbehoud aan te moedigen en om lokale gemeenschappen te helpen om een inkomen te krijgen zonder de natuur te schaden. Dat kan door bijvoorbeeld ecotoerisme te steunen of geld te verdienen aan de instandhouding van wouden en moerasgbeieden.

De andere helft van het geld van LLF zal dienen voor een fonds om natuurgebieden blijvend te financieren. Dat financieringsmodel moet helpen om zogenaamde ‘papieren natuurgebieden’ te voorkomen, volgens Lang. De combinatie van geldgebrek en onvoldoene technische expertise doet projecten immers vaak doodbloeden. Lang:’ Wij hopen dat een engagement voor 15 jaar het tij kan doen keren en dat we zo die gebieden echt blijvend kunnen steunen.’

Duurzaam inkomen voor de lokale bevolking

In Zuid-Oost Zimbabwe staat het Gonarezhou National Park bekend als “de olifantenplek”, met zo’n 11.000 dikhuiden. In dit beschermde natuurgebied hopen ze nu de zwarte neushoorn te herintroduceren, na bijna 3 jaar afwezigheid. Prudence Ndavani, fondsenwerver voor Gonarezhou Conservation Trust die het park beheert, zegt dat niet alleen de dieren baat zullen hebben bij dit project.

Ongeveer driekwart van de medewerkers van het natuurpark zijn mensen uit de dorpen rondom. Het natuurgebied wordt geconfronteerd met illegale houtkap, stroperij, mijnbouw en visvangst omdat de inwoners van de regio geen andere economische kansen hebben, volgens Ndavani. De banen die LLF creëert, en de inspanningen om locals op een andere manier van een inkomen te voorzien, spelen een sleutelrol in het veiligstellen van de dieren van Gonarezhou en hun habitat.

Stephanie Lang wijst erop dat het cruciaal is de lokale gemeenschappen bij de projecten te betrekken, om natuurbescherming tot een succes te laten uitgroeien. Zeker wanneer die gebieden een duurzaam inkomen kunnen bezorgen aan de inwoners, door ecotoerisme. Het LLF zal geen schendingen van de rechten van de inheemse bevolking of andere plaatselijke bewoners tolereren. Het zal enkel natuurgebieden steunen die komaf maken met verboden praktijken zoals stroperij en ontbossing. ‘Als we merken dat er geen inspanningen worden gedaan, of als er schadelijke ontwikkelingen zijn, zullen we de financiering stopzetten en ons terugtrekken uit de regio.’

Dit stuk is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters Foundation.