WTO bereikt historisch akkoord

‘Bali heeft ons niet in de steek gelaten en heeft een nieuwe ochtend opgeleverd voor de Wereldhandelsorganisatie’. Aan het woord is de Indonesische handelsminister Gita Wirjawan. Een gevoel van opluchting straalt ook af van Roberto Azavedo. De nieuwe directeur-generaal van de WTO kan binnen drie maanden na zijn aantreden een succesvolle onderhandeling afsluiten, iets waar al zijn voorgangers nooit in zijn geslaagd.

Embargo tegen Cuba

Het spande er de laatste nacht nog om of er een akkoord zou komen. Terwijl de belangrijkste geschillen tussen India en de VS donderdagavond waren opgelost, mislukte het akkoord op het laatste moment nog bijna vanwege de bezwaren die Cuba maakte, met steun van zijn collega-landen in de ALBA-groep Bolivia, Venezuela en Nicaragua.

Cuba vond namelijk dat er in het akkoord op handelsfacilitatie, dat de doorvoer van goederen en diensten gemakkelijker en sneller moet maken door douaneprocedures te versimpelen en transparanter te maken, ook opgenomen moest worden dat het Amerikaanse handelsembargo moest worden opgeheven.

De WTO is echter niet de plaats om dergelijke politieke zaken uit te vechten. Uiteindelijk is er een min of meer symbolische oplossing gevonden door een clausule op te nemen dat het non-discriminatieprincipe uit Artikel V van het GATT-akkoord herbevestigt. Daarmee kon het WTO-akkoord tot de opluchting van veel delegatieleden met consensus worden aangenomen.

Laaghangend fruit

Opluchting en blijheid overheerste bij het grootste deel van de delegatieleden. Handelsminister Anand Sharma liet weten: ‘Het is een historische dag. Het heeft de WTO teruggebracht naar haar centrale rol in het multilaterale systeem. We zijn tot een gebalanceerde uitkomst gekomen en het akkoord beschermt de arme boeren.’

Het zogenaamde Bali Package is geen akkoord op de gehele Doha Ontwikkelingsagenda, maar behandelt slechts enkele onderdelen, welke door analisten als “laaghangend fruit” worden aangemerkt. Toch is het onderhandelingsresultaat niet insignificant: ‘In de afgelopen weken is de WTO weer tot leven gekomen. We hebben de organisatie zien functioneren zoals het hoort: dynamisch, flexibel en dag en nacht hard werkend’, aldus een zichtbaar geëmotioneerde Azavedo.

Het belang van het resultaat moet volgens de directeur-generaal ook niet onderschat worden: ‘Voor het eerst in de geschiedenis heeft de WTO een resultaat geleverd.’ Azevedo schetst het belang van het akkoord: volgens hem zijn er alleen maar winnaars.

Wereld op zijn kop

Minstens zo relevant is het feit dat het proces hoe het akkoord tot stand gekomen is transparanter was dan ooit. Volgens Azevedo hebben alle leden een bijdrage kunnen leveren: ‘Ik ben er daar trots op, omdat het ons niet heeft weerhouden om vooruitgang te boeken en het proces de ontwikkelde en minst ontwikkelde leden in staat heeft gesteld om hun bijdrage te leveren aan het eindresultaat: we hebben de wereld teruggebracht in de Wereldhandelsorganisatie.’

Niet iedereen is het daarmee eens: sommige ontwikkelingslanden zijn teleurgesteld in het eindresultaat. De ambassadeur van Bolivia bleef tot het einde haar twijfels houden over het bereikte akkoord: ‘Het is een wereld op zijn kop, want de beste special and differential treatment in dit pakket zijn voor ontwikkelde landen door middel van uitzonderingsclausules, terwijl de ontwikkelingslanden en de minst ontwikkelde landen geen harde toezeggingen hebben gekregen van rijke landen voor ondersteuning voor de implementatie van het akkoord over handelsfacilitatie.’

Mandela

Ondanks de kritiek is het akkoord over het Bali package een belangrijke stap om de Doha Ontwikkelingsronde tot een einde te brengen. De ambassadeurs in Genève hebben nu de opdracht gekregen om binnen een jaar met een duidelijk omlijnd werkprogramma te komen, hoe de onderhandelingen van de rest van het Doha Ontwikkelingspakket vorm gegeven zouden moeten worden.

Voor nu telt alleen het resultaat: zowel de Indonesische handelsminister Gita als directeur generaal Azevedo citeren de onlangs overleden oud-president van Zuid-Afrika, Nelson Mandela: ‘Het lijkt altijd onmogelijk, totdat het resultaat behaald is.’

Dit artikel verscheen eerder op viceversaonline.nl.