Zal Europa Europa overleven?
Malvina Poelvoorde
30 januari 2013
Europa zit vol paradoxen. Aan de ene kant is ons continent een eenheid aan het worden. Aan de andere kant is de verscheidenheid tussen de verschillende lidstaten net de kracht van Europa. Gisterenavond ging schrijver-essayist Geert Mak in debat met de Duitse politicus en publicist Daniel Cohn-Bendit in het Goethe-instituut in Brussel. Zal Europa Europa overleven? Met een kritische blik gingen ze op zoek naar een oplossing voor het Europese probleem.
‘Elke maatregel van de Europese top die de mensen niet begrijpen, ondermijnt het systeem,’ stelt Geert Mak. ‘Het betekent dat er te weinig gevoel van verbondenheid in Europe heerst. De politici moeten dit inzien.’ Cohn-Bendit kan dit beamen, maar vindt eensgezindheid aan de top belangrijker: ‘Over elke materie wordt gediscussieerd of het op nationaal of op Europees niveau geregeld moet worden. Er is geen rechtlijnigheid en al te vaak wordt er veranderd van bevoegdheidsniveau. Dat is verwarrend voor de Europese burgers.’
Hoe reageer je wanneer de burgers Europa als de schuldige van de crisis aanwijzen? Mak kan de gedachte volgen dat de crisis waarschijnlijk niet zo erg was geweest zonder de Europese Unie. Voor Cohn-Bendit is het echter duidelijk dat landen zoals Spanje en Griekenland het nooit op hun eentje kunnen redden. ‘Het is normaal dat ze in crisistijden zoals deze de waarde van de Europa Unie in vraag stellen. Maar Europa nu aanvechten heeft geen zin.’
Wij, Europeanen
Volgens Mak is het een troost voor Europa dat ook de Verenigde Staten een anderhalve eeuw nodig had om één natie te worden. Het is een onvermijdelijke fase waar we door moeten, zegt de Amsterdamse schrijver. ‘Ik geloof dat we moeten wachten op een paar sterke figuren in Europa, zoals Roosevelt in de jaren 30 in de VS. We hebben iemand nodig die effectief iets doet en burgers en politici samenbrengt.’
De Amerikaanse grondwet is het voorbeeld bij uitstek voor de kracht van lotsverbondenheid binnen een natie: We, the people of the United States. ‘Zou het niet ongelofelijk mooi zijn als we ook konden zeggen Wij, Europeanen. Zo’n grondwettekst moet pakkend zijn, anders wil je er niet bij horen. En dat is precies wat we nodig hebben.
Terwijl Mak nogmaals op het samenhorigheidsgevoel van de Europeanen hamert, houdt Cohn-Bendit het iets realistischer: Roosevelt had geld, wij niet. Je kan ons niet vergelijken met de Verenigde Staten, aldus Cohn-Bendit.
Hoewel de heren tussendoor discussieerden over het gedrag van Nederland en Duitsland binnen Europa, heerste er over het algemeen een grote eensgezindheid. Samenwerking moet Europa naar het eind van de donkere tunnel brengen.