7 stemmen over sociaal protest. ‘Zeggen dat besparingen onvermijdelijk zijn, is bullshit’

Het protest in ons land wordt steeds groter. In heel wat sectoren heerst ongenoegen over het regeringsbeleid. De vakbonden kwamen vandaag op straat en dus ook aan het woord in de media.  MO* bevroeg een aantal andere stemmen uit het middenveld. ‘De echte oplossing is iets anders: links moet opnieuw echt links worden.’

  • Antoine Moens de Hase / Flickr - (CC BY-NC-ND 2.0) Betoging in Brussel rond het Interprofessioneel Akkoord (IPA) in Maart 2011. Antoine Moens de Hase / Flickr - (CC BY-NC-ND 2.0)
  • Frank Furter / Flickr - (CC BY-NC-ND 2.0) Ook vorige week werd er al geprotesteerd. Een betoger met een plakkaat in Brussel. Frank Furter / Flickr - (CC BY-NC-ND 2.0)
  • Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0) Een eenzame betoger met een vlag, op weg naar het Brusselse Zuidstation. November 2014. Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0)
  • Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0) Betogers steken bengaals vuur af tijdens de nationale netoging in Brussel in november 2014. Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0)
  • Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0) Enkele betogers in Brussel, november 2014. Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0)
  • SETCa BBTK / Flickr - (CC BY-2.0) Betogers in Brussel, september 2014. SETCa BBTK / Flickr - (CC BY-2.0)

1.

De betogingen, spontane stakingen en de actiedag vandaag richten zich allemaal tegen het regeringsbeleid dat met besparingen het land wil klaarmaken voor de toekomst. Hebben de actievoerders gelijk? Hoe staat u tegenover de acties?

Rachida Aziz leeft en werkt in Brussel. Naast mode ontwerpen heeft ze ook een tweede passie: schrijven. Dit doet ze over actuele thema’s zoals racisme en migratie.

‘Ik ben voor de acties. Stakingen moeten gebeuren, maar we moeten niet vergeten dat de regering onder druk wordt gezet. Overal in Europa zien we hetzelfde: er zijn besparingen en er wordt aan de rechten van de mens gemorreld. We dachten dat een linkse regering ons beterschap zou brengen, maar we zien op dit moment duidelijk dat zelfs linkse regeringen niet anders kunnen dan dit soort maatregelen toepassen. Er is eenvoudigweg geen andere oplossing. Nee, we zouden moeten vechten tegen het complete systeem. Niet enkel tegen één specifieke partij. Het is het kapitalisme en het neo-liberalisme dat gefaald heeft. Daartegen zouden we moeten betogen. En nog duizend keer harder dan op dit moment gebeurt.’

Wouter Hillaert is de man achter Hart boven Hard. Hij vecht voor een beter beleid, met als eerste peiler samenhorigheid.

‘Als je netjes gaat vragen om iets te bekomen, zal het niet werken. Een staking is het ultieme wapen.’

‘Ik ga volledig akkoord met de boodschap, maar de vorm blijft een uitdaging. Een staking is natuurlijk één van de weinige strijdmiddelen die nog aankomt bij deze beleidsmakers met hun economische oogkleppen. Alleen is de publieke perceptie van je strijd minstens zo belangrijk om je slag thuis te halen: win je er ook de geesten mee? Dat lijken de vakbonden nog altijd te onderschatten.

Waarom maken ze niet beter duidelijk dat hun strijd er één is voor de toekomst van zoveel meer mensen, en niet alleen voor werkmensen in dit of dat statuut, of met zoveel of zoveel vakantiedagen? Creatief staken, dat zou een nieuw studiegebied moeten worden.’

Stan de Spiegelaere is onderzoeker aan het Europees Vakbondsinstituut. Verschillende publicaties van zijn hand zijn te vinden op Poliargus.

‘Ik wil eerst even zeggen dat het om heel veel verschillende eisen gaat. Het beleid is eenvoudigweg onrechtvaardig. De zwaarste last komt steeds op de zwakste schouders terecht. Ze zijn eigenlijk bezig het sociaal overleg uit te kleden, daarom staken we. De vakbonden worden de mond gesnoerd, er is minder werkgelegenheidsbeleid. Dat is breken met de sociale traditie van België. We neigen meer en meer naar het Angelsaksisch beleid waarbij de regering de hoogste stem heeft.’

Frank Furter / Flickr - (CC BY-NC-ND 2.0)

Ook vorige week werd er al geprotesteerd. Een betoger met een plakkaat in Brussel.

Ilse Devooght is beleidsmedewerker van Femma, een eigenzinnige organisatie die vrouwen een sterkere stem wil geven in onze maatschappij.

‘Wij hebben zeker en vast begrip voor de acties. We hebben zelf ook betoogd. Ons protest gaat voornamelijk uit naar de bijna onmogelijk combinatie werk en gezin voor vrouwen.

Heel veel mensen komen in moeilijkheden door de optrekking van het aantal uren, alsook de versoepeling van overuren. Het is duidelijk dat in heel wat sectoren veel ongenoegen heerst, daar moet iets aan gedaan worden. Als je netjes gaat vragen om iets te bekomen, zal het niet werken. Een staking is het ultieme wapen.’

Bleri Lleshi is politiek filosoof, auteur en jongerenwerker in Brussel.

‘Ja, ik vind dat er actie ondernomen moet worden. Er moet gestaakt worden en er moeten betogingen komen. Dat hoort erbij als de regering al twee jaar niet luistert naar de eisen van de mensen die een paar jaar terug met honderdtwintig duizend op straat kwamen.

Als de vakbonden tijdens het overleg gewoon genegeerd worden, als de ene maatregel na de andere resulteert in een afbraakbeleid voor de werknemers en de middenklasse, dan begrijp ik dat er zulke acties komen.’

Linda De Corte is algemeen secretaris van netwerk van sociale organisaties beweging.net.

‘De regering oogst wat ze gezaaid heeft.’

‘De regering oogst wat ze gezaaid heeft. Mensen komen op straat om te tonen dat ze zich niet gehoord voelen. Het is belangrijk dat er sociaal overleg plaatsvindt. Men moet naar de mensen luisteren en niet boven hun hoofden beslissen.’

Stephen Bouquin is arbeidssocioloog, strijder voor de democratie en auteur van het boek Helemaal Anders.

‘De actievoerders hebben overschot van gelijk! De besparingen kosten ons meer dan ze opbrengen. Ze ontnemen zuurstof aan de economie. Bovendien is de crisis er niet gekomen ten gevolge van te hoge uitgaven, maar als gevolg van een casinokapitalisme dat totaal ontspoord is en dat nog steeds is. De crisis is een “estafa” ofte oplichting zoals de Spanjaarden van Podemos stellen.

Waarom? Omdat wij hun crisis moeten betalen en mensen pikken dat niet langer. We weten intussen dat er jaarlijks miljarden verdwijnen via fiscale achterpoorten en dat de one percenters slapend rijk worden van allerlei beleggingen die in feite geen productieve waarde hebben. Ik steun de acties volkomen en moest ik niet gebonden zijn aan het verbeteren van examenproeven voor de universiteit in Parijs, dan zou ik ook betogen en staken.’

2.

Er is veel kritiek op wat genoemd wordt het “lichtzinnige gebruik” van het stakingswapen. Zelfs vanuit vakbonden, linkse partijen en het middenveld klinkt dat geluid. Bent u het eens met die kritiek?

Stephen Bouquin: Ik ben het daarmee oneens. In Frankrijk acht negenenzestig procent van de bevolking de regering verantwoordelijk voor het sociaal protest, ook omdat ze met volmachten de nieuwe arbeidswet door het parlement jaagt. Zestig procent steunt er de acties, blokkades en stakingen. In Franstalig België is dat niet anders. De federale regering heeft daar in feite nooit een parlementaire meerderheid gehad. Alleen MR zit in de regering. Van dubbele democratie kan dus moeilijk sprake zijn als je het vanuit Waals-Brussel perspectief bekijkt. Vandaag is de federale regering haar geloofwaardigheid kwijt.

‘Vandaag is de federale regering haar geloofwaardigheid kwijt.’

Het incompetent crisismanagement tegenover de terreuraanslagen maakt de regeringsploeg bovendien weinig geloofwaardig. In Vlaanderen is dat in feite niet anders. Moesten er vandaag verkiezingen plaatsvinden, dan beschikt de regering niet meer over een parlementaire meerderheid, of het Vlaams Belang zou erbij moeten zitten! Er wordt vandaag misschien minder gestaakt in Vlaanderen, maar het ongenoegen is niet minder aanwezig. Het sociale masker van Kris Peeters is afgevallen.

Ziet u andere manieren om het ongenoegen over het gevoerde beleid op een effectieve manier te uiten?

Rachida Aziz: De echte oplossing schuilt ergens anders in: links moet eindelijk echt opnieuw links worden. Links heeft zich intussen zodanig aangepast dat het zich niet meer echt onderscheidt. Ik zou bijvoorbeeld voorstellen om als eens te kijken naar een participatief verkiezingssysteem. Deze regering stelt voor om van een achtendertigurenweek naar een vijfenveertigurenweek te gaan, het ware links zou al lang op de barricades moeten zijn gesprongen en gestreefd hebben naar een basisinkomen. Decennia geleden zijn ze naar rechts opgeschoven uit angst om kiezers te verliezen, maar ze moeten begrijpen dat mensen die eens rechts stemmen, altijd rechts zullen blijven stemmen.

Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0)

Een eenzame betoger met een vlag, op weg naar het Brusselse Zuidstation. November 2014.

3.

Aangezien het protest van de voorbije weken vooral vanuit de vakbonden komt, is waardig werk een centrale eis. Overheid en werkgevers stellen dat er alleen voldoende werkgelegenheid zal zijn als er afgestapt wordt van de beschermende statuten en maatregelen. Wie heeft het bij het rechte eind?
 
Wouter Hillaert: ‘Besparen moet’ is één grote fictie. Het probleem is dat onze beleidsmakers ook maar gewoon marionetten zijn van een losgeslagen beurseconomie. Zeker als ze niet verder kijken dan de korte termijn. Kijk je op de langere termijn, dan zou er al veel gewonnen zijn door ons minder afhankelijk te maken van buitenlandse olie en multinationals die mensen ontslaan alsof het niets is. Zet in op zelfvoorziening, op alternatieve energie en lokale economie. Kies voor de plus, in plaats van de min.’
 
‘Wij zijn allemaal mensen en wij maken het beleid.’
Stan de Spiegelaere: Kom op, we moeten toegeven dat het systeem van nu, tot op dit moment, heeft gewerkt. Wij behoren nog altijd tot een van de rijkste regio’s. Het veranderen van dit model staat onder druk. We moeten ervoor zorgen dat dit beleid opnieuw een sociale poot krijgt om op te staan, maar dat zal moeilijk zijn.
 
Ilse Devooght: Zeggen dat er besparingen moéten gebeuren, is bullshit. Wij zijn allemaal mensen en wij maken het beleid. We hebben met Femma een toekomstverhaal geschreven waarbij een dertigurenweek centraal stond met een evenwicht tussen werk en gezin en dit model klopte. Het zou een win-winsituatie zijn. Ik geloof er niet in als ze zeggen dat er geen alternatieven zijn.
 
Stephen Bouquin: Waardig werk is een goede kapstok. Ik voeg eraan toe dat meer flexibiliteit, minder sociale bescherming, minder sociaal overleg voor een precarisering van arbeid zorgen. En dus werkende armoede, ongezond en onleefbaar werk. Zonder daarom voor meer tewerkstelling te zorgen. Arbeid wordt terug een koopwaar zoals de dagloners het in de negentiende eeuw beleefden. Goedkopere arbeid zorgt niet voor meer tewerkstelling maar voor hogere dividenden bij de aandeelhouders. Werkgevers investeren maar wanneer er groei is en de zekerheid dat het bestelboekje zal opgevuld worden. De toename van werkdruk is zo sterk dat velen niet meer kunnen volgen, zelfs op vijfenveertig jaar ben je al versleten. Burn-out, stress en fysieke slijtage zorgen voor een meerkost aan medische uitgaven.
 
Deze kosten wordt niet door het kapitaal gedragen maar door de gemeenschap. Natuurlijk is de concurrentie moordend, ook voor ondernemingen en vooral de KMO’s. Om hen ruimte en zuurstof te geven zou de overheid moeten inzetten op een relanceplan, gericht op korte circuits met goederen en diensten die een hoge sociaal-ecologische toegevoegde waarde bezitten. Maar zoiets verwacht ik niet van deze regeringscoalitie die rond klimaatdoelstellingen ondermaats blijft en even sociaal is als Turks president Erdogan democratisch kan genoemd worden.

 

Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0)

Betogers steken bengaals vuur af tijdens de nationale netoging in Brussel in november 2014.

4.In Europa zijn er op dit moment verschillende stakingen aan de gang, Frankrijk bijvoorbeeld komt non-stop in het nieuws hiermee. Denkt u dat deze stakingen verband houden met elkaar?

Rachida Aziz: Absoluut. Zoals ik al zei, faalt het systeem. In alle landen. De linkse regeringen vervagen, kijk naar Griekenland. Vorige week was ik nog in Athene en daar sliepen mensen die een voltijdse job hadden gewoon op straat. Links faalt, maar de eerste schuldige is het kapitalisme. We moeten vreedzaam actievoeren, maar als we dat doen dan luisteren ze niet. Er moet nog veel meer druk worden gezet via de betogingen, het complete systeem moet lamgelegd worden. We moeten kiezen tussen fysiek geweld of de zakken van de rijken raken. Tja, dan is het aan de regering om te beslissen wat zij wil voorkomen.

‘Het grootste gevaar is dat het midden zal worden uitgespeeld. Daar zijn zich twee kampen aan het vormen: de linkse lente en de rechtse krachten.’

Wouter Hillaert: ‘Jazeker, ook voor burgerbewegingen is het noodzakelijk om zich te gaan verbinden op Europees vlak. Ik geloof alleszins dat er iets aan het kantelen is.

We zien de zwanenzang van een heel systeem, en het begin van een nieuwe linkse lente. Alleen trekt alles niet enkel meer naar links, maar tegelijk ook meer naar rechts. Hoe vermijden we dat de samenleving doormidden kraakt?

Voor links komt het erop aan om duidelijk te maken dat vele culturele ‘problemen’ gewoon het resultaat zijn van een nefaste economische politiek.’ 

Stephen Bouquin: Natuurlijk staan ze in verband met elkaar. Als ze het ginds boven niet begrijpen dan zullen ze het vroeg of laat wel voelen, dat is al wat ik kan zeggen. Vroeg of laat breekt de kelk en zullen we hier, in Wallonië, Frankrijk of elders met opstandig protest te maken hebben.

In Portugal is een linkse regeringsploeg aan het werk. Een verbond van sociaaldemocraten, groenlinksen en neo-communisten. Ze werken met een participieve begroting, willen armoede aanpakken, het minimumloon verhogen en de vijfendertigurenweek invoeren bij de overheid. Denkt u dat er veel wordt gestaakt? Neen, en het land gaat erop vooruit. Alleen mogen ze van Europa niet afwijken van het Europees besparings- en flexibiliseringsparcours. Maar dat parcours zorgt voor sociale achteruitgang en dat willen de mensen niet. Terecht.

Antonio Ponte / Flickr - (CC BY-NC-SA 2.0)

5. Sinds de aanslagen in Parijs en Brussel heeft België al af te rekenen met het imago van een failed state. Moeten stakers en actievoerders daar rekening mee houden?

Ilse Devooght: De stakingen duiden er vooral op dat er samenlevingsproblemen zijn die al lange tijd liggen te rotten onder de oppervlakte. Het is goed dat we deze in vraag stellen.

Wouter Hillaert: Ik ben er vooral trots op Belg te zijn. Wij laten de dingen tenminste niet op hun beloop gaan, zoals in Nederland. En als we dan toch over een failed state willen spreken, dan komt dit door het beleid en niet door de vakbonden die vandaag staken.

Als we dan toch over een ‘failed state’ willen spreken, komt dat door het beleid en niet door de vakbonden die vandaag staken.

Stephen Bouquin: Failed governance zou juister zijn dan failed state, al betalen we de prijs van desinvesteringen, besparingen, en wordt het land geregeerd door een politieke kaste die meer met zichzelf bezig is dan met het welzijn en de welvaart van de bevolking.

Zo is de part-time burgemeester van Antwerpen meer bezig te vermijden dat kiezers teruglopen naar het Vlaams belang dan met de echte problemen van Antwerpen, zoals fijn stof, de wachtlijsten voor sociale woningen, kinderopvang en voldoende trams om de stad te doorkruisen. Als burgemeester wil hij para’s op elke hoek van de straat maar de onveiligheid die de stokoude en deficiënte kernreactoren van Doel veroorzaken ontziet hij dan weer…’

Bleri Lleshi: Daardoor is het net nog meer een verplichting geworden om op straat te komen en te staken. Dat is een manier om een halt toe te roepen aan politici die hun verantwoordelijkheid niet nemen. Het is hun afbraakbeleid dat leidt tot een failed state. Ik zeg niet dat België dat is, maar ons land is meer falend dan velen onder ons beseffen. Ik las vandaag nog dat Belgische bedrijven in 2014 62 miljard euro versluisd hebben naar Luxemburg. Dat verontwaardigt ons blijkbaar minder dan de staking.

Linda De Corte: Ik begrijp dat dat handig is voor de tegenstanders van stakingen en betogingen. Maar wanneer mensen het gevoel hebben dat er onrechtvaardigheid is, kan het argument van failed state niet de reden zijn om hun kritiek in te slikken. Voor de werkgever zou het dan lijken alsof hij extra marge heeft om door te duwen, omdat er geen kritiek kan komen. In die situatie mogen we niet terecht komen. Uiteraard moet men voldoende rekening houden met de context wanneer men actie voert, maar omgekeerd mag het ook niet verlammend werken.

SETCa BBTK / Flickr - (CC BY-2.0)

6.Er is veel kritiek op de spontane stakingen van de spoorbonden, die nu zelfs verlengd zouden worden. Hoe staat u tegenover zo’n spontane staking?

Stephen Bouquin: Wil men stakingen vermijden moet de regering de maatregelen maar intrekken. Hervormingen en de modernisering van openbare diensten kan gebeuren via overleg en extra-financiering. Men mag niet vergeten dat overheidsdiensten ook rijkdom scheppen. In de statistieken van de OESO worden de salarissen van ambtenaren en contractuelen meegeteld in het Bruto Binnenlands Product. Dat betekent dat zij zichzelf betalen via hun arbeidsprestaties en dat het begrip ‘overheidsbeslag’ totaal verkeerd en ultra-liberaal geladen is. Sterke en degelijke overheidsdiensten versterken de leefbaarheid van onze samenleving en dragen bij tot een goed draaiende economie.

7. Als u zelf een lijst met sociale bezorgdheden of eisen aan de regering zou moeten opstellen, wat zou er dan bovenaan die lijst staan, en waarom?

Rachida Aziz: Het basisinkomen. Zonder enige twijfel. Een basisinkomen van 1500 euro per maand voor elke burger zou een oplossing zijn voor heel wat dingen. Wij zijn nu compleet afhankelijk van ons werk, waardoor we niet meer kunnen spreken van arbeid, maar grofweg van slavernij. Als we een basisinkomen zouden creëren dan is de bevolking weer eindelijk vrij om zelf te beslissen op welke manier zij haar maatschappij opbouwt.

Wouter Hillaert: Mijn eerste sociale bezorgdheid op korte termijn is de vermogensbelasting. Deze moet worden doorgevoerd. Op lange termijn spreek ik dan over een andere visie op werk. Dat is uiteindelijk de grond van de zaak. Arbeid is nog te zeer een zaak van onderscheid tussen de functionelen in de maatschappij en de niet-functionelen. Als je geen betaalde job hebt, dan ben je ook niet veel waard voor ons economisch systeem. We moeten vooral opnieuw geloven in het menselijk vermogen.

‘Het allerbelangrijkste is het aanpakken van fiscale fraude. Zo kan het kapitaal veel beter herverdeeld worden.’

Ilse Devooght: Voor ons is dat in de eerste plaats een collectieve arbeidsvermindering. We worden overal met burn-outs om de oren geslagen, daar moet iets aan gedaan worden.

Stephen Bouquin: Er is geen onderhandelingstafel. Dat hebben we de afgelopen twee jaar gezien: indexsprong, pensioenleeftijd en nu de vijfenveertigurenflex-week. Waarover valt te onderhandelen? Ik zou dus de terugtrekking van de arbeidswet eisen en oproepen alle besparingen stop te zetten.

Investeringen bij het spoor kosten te veel omdat de financiële constructies peperduur zijn. Besparingen bij justitie en politiediensten hebben ons stukken van mensen gekost, letterlijk en figuurlijk. In plaats te besparen moet men investeren in een groene economie die voor klimaatjobs kan zorgen, in samenlevingsopbouw, openbaar vervoer, zorg en onderwijs.

Bleri Lleshi: Misschien het allerbelangrijkste is alle manieren van fiscale fraude aangepakken. Zo kan het kapitaal veel beter herverdeeld worden. Voor mijn domein, het onderwijs, is het beleid van besparingen rampzalig. Ik zou dus willen dat er een einde komt aan het hoger inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs en dat er geïnvesteerd wordt in schoolgebouwen. In Brussel hebben we een groot scholentekort. We moeten ook investeren in nieuwe leerkrachten en psychosociale begeleiding van de leerlingen. Voor dat laatste zijn er nu gewoon geen middelen.

Linda De Corte: Enerzijds moet er rekening gehouden worden met alle mensen. Dus ook met hen die in kwetsbare omstandigheden leven. Anderzijds is overleg essentieel. Je kan niet van bovenaf iets opleggen, gewoon omdat jij aan de macht bent.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.