Europa is mee verantwoordelijk voor annexatie Westelijke Jordaanoever en nakende apartheid

Hoe de Palestijnen opnieuw in de steek gelaten worden, ook door Europa

2427999 / Pixabay

De annexatie van de Westelijke Jordaanoever zal een einde brengen aan de door Europa zo gewaardeerde tweestatenoplossing, stelt Midden-Oostenexpert Hugh Lovatt. ‘Internationale normen en Europa’s eigen wetten moeten nu de basis vormen voor EU-betrekkingen met Israël.’

Met de eedaflegging van een nieuwe eenheidsregering in Israël, vorige week, gaat het land verder op het pad richting annexatie van grondgebied op de Westelijke Jordaanoever. Vanuit Balfour Street, waar de ambtswoning van de premier zich bevindt, ziet Netanyahu tal van binnenlandse politieke redenen om zijn verkiezingsbelofte na te komen, en weinig redenen om dat niet te doen. Die belofte: de soevereiniteit van Israël uitbreiden tot de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever.

Zonder echte binnenlandse belemmeringen, kan alleen een sterke internationale reactie de Israëlische regering nog dwingen om twee keer na te denken alvorens tot annexatie over te gaan.

Zonder echte binnenlandse belemmeringen, kan alleen een sterke internationale reactie de Israëlische regering nog dwingen om twee keer na te denken alvorens tot annexatie over te gaan. Voor de Europese Unie is dit het moment om zich (samen met de VN en de Liga van Arabische Staten) hiertegen te verzetten, als belangrijke verdediger van de tweestatenoplossing.

Tot nog toe werden de stille en verdeelde Europese waarschuwingen makkelijk verworpen door aanhangers van de kolonistenbeweging. Hoewel een overweldigende meerderheid van de EU-lidstaten tegen annexatie is, en vindt dat er zekere consequenties aan de annexatie moeten gekoppeld worden, is er interne verdeeldheid over de timing van de waarschuwingen aan Israël.

Sommige lidstaten wilden de nieuwe regering de tijd geven om haar ware bedoelingen te tonen. Bovendien is er nog Hongarije, die elke maatregel die bij Israël voor onvrede zou kunnen zorgen, tegenwerkt.

Tel daarbij een VS-administratie wiens enthousiasme voor de annexatie zelfs die van Netanyahu overtreft, en de EU riskeert dat elke stap die het zou zetten vijgen na Pasen wordt.

Of de annexatie nu start met één nederzetting of meteen het grootste deel van Area C (het gebied op de Westelijke Jordaanoever dat onder volledige Israëlische controle staat, red.), het zal een stap zijn die moeilijk nog zal kunnen worden teruggedraaid. De werkelijke gevolgen van die zet zullen zich niet snel laten zien, maar zijn zeer reëel.

Het daagt de geloofwaardigheid en het belang van de EU uit. Het zal ook de fundamenten van het internationaal recht ondermijnen, waaronder het verbod op het verwerven van grondgebied met geweld. De verdere neergang van de Oslo-akkoorden, waarin de tweestatenoplossing werd uitgedacht, zal ook Israëli’s en Palestijnen in de realiteit van één staat brengen, waarin Palestijnen in een steeds toenemend systeem van apartheid zullen leven.

Vooral vragen, weinig antwoorden

Het begin van een nieuw hoofdstuk in het Israëlisch-Palestijns conflict zal vooral vragen en weinig antwoorden opleveren. Moet het nieuwe politieke doel de creatie van een binationale en democratische staat worden dat Israël, de Westelijke Jordaanoever en Gaza omvat? Wat worden de gevolgen voor de Palestijnse Autoriteit (PA) en de Palestijnse staat? Hoe zullen internationale diplomatie en financiering worden hervormd?

Als het aankomt op de beslissing over de toekomst van hun internationaal erkend recht op zelfbeschikking, zijn het de Palestijnen zelf die de eerste antwoorden op die vragen moeten voorzien. Vele Palestijnen hebben dit debat de afgelopen jaren al uitvoerig gevoerd. Maar een Palestijnse nationale beweging, die een nieuwe strategie vormgeeft, is verre van klaar.

Het gevolg van de internationale instemming met Israëls vraatzuchtige nederzettingenproject is dat Palestijnen in de steek worden gelaten.

De EU en haar lidstaten moeten deze tijd gebruiken om aan zelfreflectie te doen met de nodige dosis aan bescheidenheid. Want het was Europa die, samen met de Verenigde Staten, lang heeft vastgehouden aan de tweestatenoplossing, waarbij het de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) herhaaldelijk om toegevingen heeft gevraagd, zonder ook daadwerkelijk iets te doen om van de tweestatenoplossing een realiteit te maken. Daarbij komt de volledige onwil om Israël op zijn illegale praktijken te wijzen of de Palestijnse staat te erkennen (met uitzondering van Zweden).

Het gevolg van de internationale instemming met Israëls vraatzuchtige nederzettingenproject is dat Palestijnen in de steek worden gelaten. Ze worden gemarginaliseerd in losse, door Israël gecontroleerde enclaves in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever. In plaats van de beloofde onafhankelijke en leefbare staat moeten Palestijnen nu apartheid ondergaan. Dit is voor een deel Europa’s verantwoordelijkheid.

De EU moet erkennen dat de tweestatenlogica waar het drie decennia lang aan vasthield en haar eigen beleid rond bouwde, niet langer houdbaar is zodra het bestaan van één staat realiteit wordt. In een eerste stap moet de EU een beleidsherziening organiseren, waarbij het kijkt naar de gevolgen van de annexatie en de neergang van de Oslo-akkoorden op de banden met Israël, de PLO/PA en haar inspanningen in het vredesproces.

Europese functionarissen mogen niet terugkijken op wat eerder gebeurde met nostalgie. In de plaats daarvan moeten ze het behoud van internationale normen en Europa’s eigen wetgeving de kern maken van een nieuw post-annexatiebeleid.

Het meest onmiddellijke en onvermijdelijke effect ligt op de banden met Israël. Het volledig uitwissen van de grenzen van voor 1967, de zogenaamde Groene Lijn, Israëls juridische inname van de Westelijke Jordaanoever en het nederzettingenbeleid bedreigen vooral bilaterale relaties. Vooral, maar niet uitsluitend, op economisch gebied, gezien de toezegging van de EU om een onderscheid te maken tussen Israël en de nederzettingen en het niet erkennen van Israëls soevereiniteit in bezet Palestijns gebied.

Wat moet de EU doen?

Het antwoord van de EU en haar lidstaten moet erin bestaan om de VN-resolutie 2334 uit te voeren door de differentiatie met en maatregelen tegen Israëlische nederzettingen strenger te maken. Dat kan gaan over het versterken van financiële richtlijnen, waarbij het producten uit de nederzettingen bant, maar bij uitbreiding ook over sociale zekerheid, belastingen en consulaire diensten. Het meeste hiervan kan worden uitgevoerd zonder beslissing van de nieuwe Europese Raad.

Blijf op de hoogte

Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en blijf op de hoogte van het mondiale nieuws
Het verdwijnen van de tweestatenoplossing, en het opkomen van een internationaal erkende situatie van apartheid zal vooral diepe gevolgen hebben op lange termijn en EU’s relatie met Israël bedreigen. Het is onwaarschijnlijk dat de EU nieuwe akkoorden met Israël zal kunnen sluiten, gezien de tegenstand van enkele lidstaten (omdat unanimiteit noodzakelijk is), maar ook binnen het Europese Parlement.

Het belangrijkste is dat de EU duidelijk moet maken dat als een tweestatenoplossing geen reële mogelijkheid meer is, het enige aanvaardbare alternatief een binationale staat is.

Andere aspecten van de relatie tussen Israël en de EU zullen op tafel verschijnen: van het Associatieakkoord en bestaande handelsverdragen, tot samenwerkingsprogramma’s (zoals Horizon) en financiering via het European Neighbourhood Instrument (ENI).

Bovendien zullen Europese overheden hun banden met Israël moeten afwegen tegen hun verlangen om het bredere internationale kader te verdedigen, met het verbod op het verwerven van grondgebied met geweld. Zulke overwegingen zijn vooral belangrijke bij oostelijke lidstaten, die traditioneel gezien Israël meer steunen.

Een zwak antwoord op Israëls annexatie zou een problematisch signaal aan Rusland kunnen geven, waarvan deze lidstaten vrezen dat het zijn verdere territoriale ambities kan waarmaken. In die context zullen sommige lidstaten er op aandringen om gelijkaardige maatregelen te nemen zoals bij Ruslands annexatie van de Krim.

Naast dit alles, zal ook de relatie met de Palestijnen herzien moeten worden. Het verdwijnen van de tweestatenoplossing (met een geleidelijke verschuiving door de Palestijnse nationale beweging richting een strategie die zich op een eenstaatoplossing richt) zal vragen opwerpen over EU-financiering voor de opbouw van een Palestijnse staat, vormgegeven door de PA.

Er is verdere reflectie nodig, maar een eerste antwoord kan zijn om ter plaatse duurzame Palestijnse politieke, culturele en sociale aanwezigheid verder te ondersteunen. De EU kan ook overwegen om het Palestijnse middenveld te ondersteunen, met een focus op geweldloze jeugdwerking en leiderschapsstructuren.

Maar het belangrijkste is dat de EU en haar lidstaten duidelijk moeten maken dat als een tweestatenoplossing geen reële mogelijkheid meer is, het enige aanvaardbare alternatief om gelijke rechten voor beide volkeren te bereiken, een binationale staat is. In EU-jargon betekent dat: het overduidelijk afwijzen van een eenstaatrealiteit van openlijke bezettingen en ongelijke rechten voor Palestijnen.

Hugh Lovatt is Midden-Oostenonderzoeker bij de European Council on Foreign Relations (EFCR), een pan-Europese denktank.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2776   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2776  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.